Encyklopedia Solidarności

Ryszard Toczek, ur. 20 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1951 w Warszawie. Absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydz. Prawa (1973), Szkoły Oficerów Rezerwy w Elblągu (1974).

1974–1982 referent, nast. rzeczoznawca, st. rzeczoznawca ds. współpracy z kontrahentami Przedsiębiorstwa Spedycji Międzynarodowej C. Hartwig w Gdańsku. 1980–1981 wykładowca w Policealnym Studium Zawodowym w Sopocie.

Od IX 1980 w „S”, członek Komitetu Założycielskiego, od XII 1980 wiceprzew. KZ, od I 1981 współzałożyciel branżowej Sekcji Pracowników Przedsiębiorstw Handlu Zagranicznego. 1980–1981 współredaktor „Biuletynu Informacyjnego KZ NSZZ »Solidarność« PSM C. Hartwig Gdańsk”.

14–18 XII 1981 współorganizator strajku solidarnościowego, członek KS. Inicjator przejęcia przez KS Zarządu Portu Gdańsk zadań KKS i RKS na terenie portu po spacyfikowaniu Stoczni Gdańskiej. 18 XII 1981 zatrzymany, aresztowany i osadzony w AŚ w Gdańsku. 27 I 1982 skazany przez Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni na 5 lat pozbawienia wolności. Zdegradowany do stopnia szeregowca. Od 15 II 1982 w ZK w Koronowie, od 9 IV 1982 w ZK w Potulicach (organizator kursów językowych dla skazanych, wydawca „Zeszytów Potulickich”). 2 VIII 1983 złagodzenie wyroku do 3 lat i 6 mies. pozbawienia wolności na mocy amnestii przez SMW w Gdyni. Od 8 IX 1983 w ZK w Braniewie (wielokrotnie szykanowany, ok. 40 kar dyscyplinarnych, uczestnik głodówek). 21 XII 1983 przerwa w odbywaniu kary z powodu złego stanu zdrowia udzielona przez SMW w Gdyni. 22 XII 1983 zwolniony z ZK. Od 8 I 1984 ponownie w ZK w Braniewie. 4 VII 1984 zwolniony z ZK, zwolniony z pracy. Objęty nieformalnym zakazem zatrudnienia.

III 1985–1987 st. statystyk medyczny w Zespole Opieki Zdrowotnej nr 2 w Gdyni. XII 1984 uczestnik głodówki w obronie więźniów politycznych na plebanii kościoła św. Ducha w Gdańsku, 1984–1989 współpracownik wydawnictw podziemnych, m.in.: „Rozwagi i Solidarności”, „Portowca”, „»Solidarności«. Pisma Regionu Gdańskiego” oraz „Solidarności Walczącej” w Gdyni.

1989–1991 współzałożyciel, wiceprzew. Gdyńskiego KO „S” w Gdyni. 1991–1993 w PC (prezes koła gdyńskiego), 1993–1994 w BBWR. Kandydat na radnego Rady Miasta Gdyni z listy BBWR. 1989–1990 kierownik Wydz. Zdrowia i Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego w Gdyni. Kandydat GKO „S” w konkursie na kandydata na prezydenta Gdyni w przedterminowych wyborach I 1989, 1990–1994 radny Rady Miasta Gdyni, członek Zarządu Miasta, wiceprezydent.

Inicjator reaktywacji przedwojennych stowarzyszeń: Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Gdyni oraz Związku Gospodarczego Miast Morskich (z 1946). 1999 reaktywował przedwojenny Związek Towarzystw w Gdyni, wybrany na jego prezesa (do dziś). 1994–2001 wiceprezes Zarządu Głównego Ligi Morskiej, od 2003 dyr. Stowarzyszenia Miast Autostrady Bursztynowej (A1). 2009 współzałożyciel, członek zarządu i wiceprezes stowarzyszenia Polski Klaster Morski.

1994–1995 Pełnomocnik ds. Rozwoju Zarządu Miasta Gdyni. Od 1995 naczelnik Wydz. Polityki Gospodarczej Urzędu Miasta w Gdyni, nast. Biura Rozwoju Miasta. 1995 pełnomocnik Wojewody Gdańskiego ds. Zintegrowanego Systemu Ratownictwa.

Autor publikacji: historycznych, w tym Kalendarium Gdyni (2012), Gdynianie – Lista (niepełna) strat osobowych Gdyni w II Wojnie Światowej (2003), Więźniowie stanu wojennego (2006), Gdyński Komitet Obywatelski „Solidarność” (1992) i dot. współczesnych problemów rozwoju miasta i regionu.

5 XI 1981–20 IV 1982 rozpracowywany przez Wydz. IIIA KW MO w Gdańsku w ramach SOS krypt. Katon.

Arkadiusz Kazański