Tokarczuk Ignacy
Ignacy Marcin Tokarczuk, abp, ur. 1 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1918 w Łubiankach Wyższych, pow. Zbaraż (obecnie Ukraina), zm. 29 XII 2012 w Przemyślu. Alumn Metropolitalnego Seminarium Duchownego we Lwowie (1937-1942), studia teologiczne i filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Wydz. Teologiczny, święcenia kapłańskie (1942), ukończył Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi Polskiej KUL (1946-1948), Wydz. Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL (1946-1947), Wydz. Filozofii Chrześcijańskiej KUL (1947-1950), doktorat z filozofii (1951).
1942-1944 wikariusz parafii św. Stanisława Biskupa w Złotnikach (dekanat Podhajce), 1944-1945 wikariusz parafii św. Marii Magdaleny we Lwowie i duszpasterz w należącym do parafii kościele na Kulparkowie, 1945-1946 wikariusz parafii Chrystusa Króla w Katowicach, 1947-1950 proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Łebuni k. Lęborka, 1951-1952 st. asystent Wydz. Filozoficznego KUL, prowadził wykłady w Seminarium Duchownym w Lublinie (kapelan w domu akademickim dla studentek KUL w Krężnicy Jarej), 1952-1962 wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego Hosianum w Olsztynie, 1952-1954 proboszcz w parafii Orzechowo i jej filii w Pluskach koło Olsztynka, 1954-1957 w parafii św. Wawrzyńca w Gutkowie koło Olsztyna, 1957-1960 organizator duszpasterstwa akademickiego w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie przy kościele NSPJ, 1962-1966 adiunkt Katedry Teologii Pastoralnej KUL, 1964-1966 drugi z-ca dyr. Konwiktu Księży Studentów KUL. Od 3 XII 1965 bp ordynariusz przemyski, ingres i konsekracja 6 II 1966. 1967-1989 członek Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Ogólnego oraz od 1975 przew. Komisji Iustitia et Pax; 1990-1991 współprzew. Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu. 2 VI 1991 otrzymał godność abp. ad personam. Od 25 III 1992 abp metropolita przemyski, od 17 IV 1993 na emeryturze.
1958 i 1960 Wydz. ds. Wyznań Prezydium WRN w Olsztynie odrzucił jego kandydaturę na proboszcza w parafiach w Olsztynie i Nidzicy. Doprowadził do znaczącego rozwoju sieci parafialnej i budownictwa sakralnego w diecezji przemyskiej. W kazaniach występował przeciwko programowej ateizacji społeczeństwa, walce z religią i nietolerancji władz wobec wierzących. W 1967 wysunięty przez prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego do Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu, co wywołało konflikt z władzami i zamrożenie prac komisji do 1980. W 1970 zainicjował utworzenie pierwszego Diecezjalnego Ośrodka Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele Chrystusa Króla w Rzeszowie. Popierał inicjatywy obywatelskie domagające się respektowania konstytucji, wspierał opozycję demokratyczną, m.in. utworzenie w 1978 Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej oraz w 1979 Przemyskiego Komitetu Samoobrony Ludzi Wierzących.
Od IX 1980 wspierał „S”, m.in. odprawiał uroczyste msze św. w intencji związku, poświęcał krzyże i sztandary, udzielał wsparcia inicjatywom na rzecz upamiętnienia przeszłości.
Po 13 XII 1981 zaangażowany w pomoc dla „S”, wspierał kapłanów szykanowanych i represjonowanych przez władze. Publicznie domagał się zwolnienia internowanych i rozpoczęcia dialogu z narodem (dożynki na Jasnej Górze, 5 IX 1982). Udzielał wsparcia KIK i inicjatywom katolickim związanym z organizacją niezależnej kultury i oświaty (tygodnie kultury chrześcijańskiej, katolickie tygodnie historyczne w Rzeszowie, ogólnopolskie przeglądy zespołów oazowych w Stalowej Woli). Wspierał działalność wydawniczą poza cenzurą, m.in. w ramach Biblioteczki Przemyskiej, gdzie rozpoczęto wydawanie serii książek opisujących historię diecezji przemyskiej, wydawanie nieregularnego tygodnika diecezjalnego „Rola Katolicka”, a nast. tygodnika społeczno-kulturalnego „San”. 5 XI 1984 zainicjował powołanie Instytutu Wyższej Kultury Religijnej w Stalowej Woli, w 1988 powołał Diecezjalną Radę Kultury, w skład której weszli przedstawiciele środowisk katolickich. Był obiektem stałego zainteresowania aparatu represji PRL. W odwecie za słowa zawarte w kazaniach, do 1974 władze nie zgadzały się na jego wyjazd do Rzymu z wizytą ad limina apostolorum.
Od 1995 honorowy członek „S”, od 1996 Związku Sybiraków.
Autor publikacji o nauce społecznej, m.in. Poruszyć bryłę świata (1985) oraz opracowań wspomnieniowych i autobiograficznych, m.in. W starciu z totalitaryzmem (1994), wspólnie z Lucyną Żbikowską: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk. W służbie Kościoła i narodu (1997), Od Zbaraża do Przemyśla (1998), Kazania pod specjalnym nadzorem (1998), Z przemyskiej »twierdzy« (1999), z Mariuszem Krzysztofińskim, Nie można zdradzić Ewangelii (2012).
Odznaczony Orderem Orła Białego (2006), pośmiertnie Krzyżem Wolności i Solidarności (2018); 2007-2009 członek kapituły Orderu Orła Białego; dr h.c. KUL i Uniwersytetu Rzeszowskiego (2009); uhonorowany Nagrodą Honorową IPN Świadek Historii (2012).
1963-1989 rozpracowywany przez Wydz. IV KW MO w Rzeszowie (od 1975 w Przemyślu) w ramach TEOK (nr 22265); 6 XI 1975 – 12 I 1990 przez Wydz. IV KW MO w Rzeszowie (od 1975 w Przemyślu) w ramach SO krypt. Arka; 6 V 1972 – 10 X 1989 przez Wydz. IV KW MO w Rzeszowie (od 1975 w Przemyślu) w ramach SOR krypt. Capito; 18 XII 1975 – 8 XII 1989 przez Wydz. IV KW MO/WUSW w Rzeszowie w ramach SO krypt. Arka II.