Encyklopedia Solidarności

Jan Toporowski, ur. 13 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1953 w Kępie k. Lublina. Absolwent Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Lublinie, Wydz. Elektryczny (1976).

1971–1973 w ZSP, 1973–1976 w SZSP.

1976–1981 st. referent ds. techn., st. referent ds. inwestycji w Fabryce Łożysk Tocznych w Kraśniku, od 1979 konstruktor elektryk w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Maszyn i Urządzeń Technicznych FŁT.

18 VII 1980 uczestnik strajku w FŁT.

Od IX 1980 w „S”.

14–18 XII 1981 członek KS podczas strajku w FŁT, 15 XII 1981 łącznik do WSK PZL Świdnik, skąd przywiózł dużą liczbę egz. podziemnego pisma „Biuletyn Strajkowy Regionalnego Komitetu Strajkowego Regionu Środkowo-Wschodniego”, 16 XII 1981 dotarł do strajkujących w FSC w Lublinie i Lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów; 17–20 XII 1981, po pacyfikacji FŁT (w ukryciu w mieszkaniu Zofii i Władysława Hudyków w Kraśniku). 20 XII 1981 aresztowany, 23 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia we Włodawie, Lublinie, Kwidzynie i ponownie Lublinie; 30 IX 1982 osadzony w AŚ w Lublinie jako aresztowany (pod zarzutem sporządzenia i przekazania w celu rozpowszechniania listu do członków „S” Regionu Środkowo-Wschodniego, w którym miał nawoływać do wystąpień w celu uczczenia 2. rocznicy powstania „S”); zwolniony z pracy; 16 XII 1982 skazany przez Sąd Rejonowy w Lublinie na 1,5 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu, zwolniony. 1983–1984 ponownie pracownik FŁT Kraśnik (Dział Inwestycji) na gorszym stanowisku (konstruktor elektryk). Autor i kolporter podziemnego pisma „Biuletyn Informacyjny «Solidarność» Ziemi Kraśnickiej”. W VI 1983 i w 1984 przesłuchiwany.

Od X 1984 na emigracji w Kanadzie. Od 1987 pracownik firmy General Motors/ General Dynamics. 1999–2006 przew., 2006–2011 wiceprzew. Koła Przyjaciół Harcerstwa w London w Ontario. Od 2000 sekretarz Stowarzyszenia Polskich Kombatantów Koło nr 2 tamże.

29 VII 1982 – 13 VI 1983 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Lublinie w ramach SOS krypt. Listonosz; 3 VI 1983 – 8 II 1985 przez p. V Komisariatu MO/RUSW w Kraśniku w ramach KE krypt. Redaktor.

Marcin Dąbrowski