Encyklopedia Solidarności

Krzysztof Trzaska, ur. 22 X 1960 w Dąbrowie Górniczej. Ukończył I LO tamże (1979). 1980-1984 student Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Wydz. Prawa i Administracji.

Od 1980 w NZS; 19 XI – 11 XII 1981 uczestnik strajku na UŚ solidarnościowego ze studentami radomskiej WSI, współpracownik z ramienia NZS z zakładowymi strukturami „S”.

17-18 XII 1981 zatrzymany i przesłuchiwany w KM MO w Dąbrowie Górniczej, od 1982 kolporter podziemnych wydawnictw, m.in. Solidarności Walczącej, KPN, NZS, Ruchu WiP, 1987-1989 prowadził punkt kolportażu w swoim mieszkaniu. Wielokrotnie zatrzymywany prewencyjnie na 48 godz., kilkukrotne rewizje w mieszkaniu. W 1984 pracownik KWK Katowice w Katowicach, 1984-1985 Młodzieżowej Spółdzielni Mieszkaniowej Damel w Dąbrowie Górniczej i w PZU tamże, 1985-1986 Huty Katowice, 1986-1987 Domu Książki w Katowicach. 1985-1989 współorganizator Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy, struktury kościelne, faktycznie posiadające charakter stowarzyszeń, których celem było wzmocnienie moralne i rozwój duchowy pracujących, a także pobudzenie ich do aktywności w życiu zawodowym i społecznym. Ich działalność nie zawsze była całkowicie jawna. Pierwsze DLP powstały w 1973, szczególny rozkwit tych struktur, często przy współudziale laikatu, nastąpił w okresie stanu wojennego i delegalizacji „S”, co wynikało z bieżących potrzeb – głównie pomocy internowanym działaczom związku, ale także np. potrzeby wspólnotowości czy dalszego samokształcenia po zawieszeniu działalności kursów organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetu Latającego. Zazwyczaj opiekunami duszpasterstw byli księża diecezjalni: proboszczowie albo delegowani do tej pracy wikariusze, np. Jerzy Popiełuszko, który od I 1979 pełnił posługę jako duszpasterz średniego personelu medycznego w archidiecezji warszawskiej. Jednym z prężniej działających DLP kierował w parafii św. Maksymiliana w nowohuckich Mistrzejowicach ks. Kazimierz Jancarz, który organizował tam m.in. czwartkowe Msze za Ojczyznę. Z duszpasterstwem tym był związany ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Często opiekę nad DLP sprawowali także księża zakonnicy. DLP przede wszystkim pogłębiały świadomość chrześcijańską; ich członkowie poznawali katolicką naukę społeczną, papieskie encykliki, aktualności z życia gospodarczego i społecznego. W ramach DLP organizowano od 1982 Ogólnopolską Pielgrzymkę Ludzi Pracy, która w 3. sobotę i niedzielę IX każdego roku wyruszała (i wyrusza) na Jasną Górę. DLP organizowały pielgrzymki także do innych miejsc kultu religijnego. Choć wszystkie one miały charakter religijny, pozwalały zarazem pracownikom, szczególnie tym zrzeszonym w „S”, na zamanifestowanie jedności i starań w walce o wolność, godność człowieka pracy i prawa pracownicze. Przeciwko DLP protestowały niejednokrotnie władze państwowe, traktując ich działalność jako zagrożenie w sferze wpływu na środowiska robotnicze. DLP prowadziły ponadto działalność samokształceniową, budowały poczucie wspólnoty w kręgu wartości chrześcijańskich, wywierały pozytywny wpływ na życie religijne, społeczne, rodzinne, zawodowe i polityczne. przy kościele św. Antoniego w Dąbrowie Górniczej; w 2. połowie l. 80. pośredniczył w przekazywaniu informacji zachodnim radiostacjom: Radiu Wolna Europa, Głosowi Ameryki, RFI, BBC (przez Leszka Moczulskiego, Zofię i Zbigniewa Romaszewskich, Jerzego Kolarzewskiego). 1987-1989 współpracownik podziemnego pisma „Wolny Związkowiec”, przedstawiciel redakcji w TKZ „S” w HK. W XII 1987 zatrzymany pod KWK Wujek, skazany przez kolegium ds. wykroczeń na karę grzywny. Członek Komitetu Założycielskiego „S” w HK, 13 IV 1988 sygnatariusz wniosku o rejestrację w Sądzie Wojewódzkim w Katowicach. Od 1986 działacz KPN Obszar V, w 1988 współpracownik podziemnego pisma „Naród i Niepodległość”. 1988-1989 w PPS, szef struktur na Śląsku i w Zagłębiu, członek Rady Naczelnej PPS we Wrocławiu. W 1988 zatrudniony w HK Zakład Koksowniczy Przyjaźń w Dąbrowie Górniczej. W V 1988 po wiecu solidarności ze strajkującymi robotnikami z HiL zwolniony z pracy, skazany przez kolegium ds. wykroczeń na karę grzywny. Do II 1989 bez zatrudnienia, korzystał z pomocy Komisji Interwencji i Praworządności. 23 VIII 1988 po próbie zorganizowania strajku zatrzymany na terenie KWK Czerwone Zagłębie, skazany przez kolegium ds. wykroczeń w Sosnowcu na 14 dni aresztu i wysoką kwotę kosztów postępowania, osadzony w areszcie RUSW w Katowicach.

W 1989 ponownie przyjęty do pracy w ZK Przyjaźń HK, współorganizator strajku tamże, odpowiedzialny za informację i zabezpieczenie zakładu. 1989-1992 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wiceprzewodniczący KZ „S” w ZK Przyjaźń, w 1992 członek Krajowej Komisji Hutnictwa. 1993-2003 zaprzestał działalności związkowej, od 2004 ponownie członek „S” w ZK Przyjaźń.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012).

30 I 1986 – 17 X 1989 rozpracowywany przez p. V-1 RUSW w Dąbrowie Górniczej w ramach SOS krypt. Wytapiacz.

Halina Żwirska