Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/19623,Zalas-Jozef.html
29.03.2024, 09:02

Zalas Józef

Józef Zalas, ur. 26 IV 1936 w Krakowie-Łagiewnikach. Ukończył Liceum Wieczorowe w Wałbrzychu (1971).

1950-1954 zecer w Spółdzielni Wydawniczej Książka i Wiedza w Wałbrzychu, 1954-1955 w Drukarni Prasowej w Krakowie, 1955-1957 zasadnicza służba wojskowa, 1957-1982 zecer ręczny, linotypista w Dolnośląskich Zakładach Graficznych w Wałbrzychu. 1950-1957 w ZMP, 1958 – IX 1980 członek Rady Zakładowej, 1958-1982 zakładowy społeczny inspektor pracy oraz przewodniczący Komisji Ochrony Pracy w DZG.

Od IX 1980 w „S”, sekretarz Komitetu Założycielskiego DZG w Wałbrzychu, członek KZ i ZR „S” Pracowników Branżowych Przemysłu Poligraficznego we Wrocławiu i KK „S” Przemysłu Poligraficznego z siedzibą w Szczecinie. W 1981 wydrukował 50 tys. ulotek „S” pt. ''Apel'' i w tej sprawie Wydz. Śledczy KW MO w Wałbrzychu prowadził przeciwko niemu śledztwo, a Sąd Rejonowy w Wałbrzychu postępowanie przygotowawcze; 8 X 1981 sąd przekazał sprawę do Kolegium Rejonowego ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta Wałbrzycha, 29 XII 1981 postępowanie umorzono.

15 XII 1981 internowany w areszcie KW MO w Wałbrzychu, AŚ w Świdnicy, w Ośr. Odosobnienia w Kamiennej Górze i Głogowie, 15 VI 1982 zwolniony. 1983-1989 współzałożyciel i członek Komitetu Pomocy Więzionym i ich Rodzinom w Wałbrzychu oraz członek Arcybiskupiego Komitetu Charytatywnego we Wrocławiu. 24 VIII – 4 IX 1982 w ukryciu. Od I 1983 na wcześniejszej emeryturze. Drukarz znaczków poczty podziemnej, ulotek i haseł okolicznościowych, kolporter podziemnych pism: „Z Dnia na Dzień”, „Solidarności Walczącej”, „Tygodnika Mazowsze”, „Biuletynu Małopolskiego”; uczestnik akcji ulotkowych i plakatowych, zbierania składek na działalność związkową i pomoc represjonowanym. 1984-1989 działacz Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy, struktury kościelne, faktycznie posiadające charakter stowarzyszeń, których celem było wzmocnienie moralne i rozwój duchowy pracujących, a także pobudzenie ich do aktywności w życiu zawodowym i społecznym. Ich działalność nie zawsze była całkowicie jawna. Pierwsze DLP powstały w 1973, szczególny rozkwit tych struktur, często przy współudziale laikatu, nastąpił w okresie stanu wojennego i delegalizacji „S”, co wynikało z bieżących potrzeb – głównie pomocy internowanym działaczom związku, ale także np. potrzeby wspólnotowości czy dalszego samokształcenia po zawieszeniu działalności kursów organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetu Latającego. Zazwyczaj opiekunami duszpasterstw byli księża diecezjalni: proboszczowie albo delegowani do tej pracy wikariusze, np. Jerzy Popiełuszko, który od I 1979 pełnił posługę jako duszpasterz średniego personelu medycznego w archidiecezji warszawskiej. Jednym z prężniej działających DLP kierował w parafii św. Maksymiliana w nowohuckich Mistrzejowicach ks. Kazimierz Jancarz, który organizował tam m.in. czwartkowe Msze za Ojczyznę. Z duszpasterstwem tym był związany ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Często opiekę nad DLP sprawowali także księża zakonnicy. DLP przede wszystkim pogłębiały świadomość chrześcijańską; ich członkowie poznawali katolicką naukę społeczną, papieskie encykliki, aktualności z życia gospodarczego i społecznego. W ramach DLP organizowano od 1982 Ogólnopolską Pielgrzymkę Ludzi Pracy, która w 3. sobotę i niedzielę IX każdego roku wyruszała (i wyrusza) na Jasną Górę. DLP organizowały pielgrzymki także do innych miejsc kultu religijnego. Choć wszystkie one miały charakter religijny, pozwalały zarazem pracownikom, szczególnie tym zrzeszonym w „S”, na zamanifestowanie jedności i starań w walce o wolność, godność człowieka pracy i prawa pracownicze. Przeciwko DLP protestowały niejednokrotnie władze państwowe, traktując ich działalność jako zagrożenie w sferze wpływu na środowiska robotnicze. DLP prowadziły ponadto działalność samokształceniową, budowały poczucie wspólnoty w kręgu wartości chrześcijańskich, wywierały pozytywny wpływ na życie religijne, społeczne, rodzinne, zawodowe i polityczne. w Wałbrzychu. II/III 1985 uczestnik głodówki rotacyjnej (7 dni) w kościele Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie. 1987 – I 1990 pracownik Państwowego Przedsiębiorstwa Uzdrowisk Szczawno-Jedlina-Zdrój. Od 1988 sekretarz Komitetu Odnowy Solidarności w PPU Szczawno-Jedlina-Zdrój, II/III 1988 reaktywował (ze Stanisławem Isańskim) „S”: członek Komitetu Organizacyjnego „S”, następnie od II 1989 KZ „S” tamże, przedstawiciel załogi na posiedzeniach Rady Pracowniczej uzdrowiska.

Po 1989 współorganizator i przewodniczący Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej Oddział Wałbrzych, członek, wiceprezes WOPR Wałbrzych, współzałożyciel Oddziału Emerytów i Rencistów „S” tamże. W 1990 zecer linotypista w DZG w Wałbrzychu. Od 1996 na pełnej emeryturze.

2-12 XII 1980 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO w Wałbrzychu w ramach SOS; 29 VII 1982 – 29 IX 1984 przez Wydz. III KW MO/WUSW w Wałbrzychu w ramach KE; 29 IX 1986 – 15 VII 1987 przez Wydz. V WUSW w Wałbrzychu w ramach KE; do 1 VI 1989 przez Wydz. III WUSW w Wałbrzychu w ramach SOR.

Iwona Demczyszak

Opcje strony