Encyklopedia Solidarności

Stanisław Żytkowski, ur. 1 I 1948 w Gorzowie Wielkopolskim. Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydz. Prawa (1970).

W III 1968 uczestnik wiecu na UAM, ukarany naganą przez rektora UAM.

1974–1978 sędzia Sądu Wojewódzkiego w Gorzowie Wielkopolskim, 1978–1990 radca prawny, 1978 – 1984 radny MRN tamże.

Od IX 1980 w „S”; od V 1981 r. radca prawny ZR; 22 VII 1981 współzałożyciel Polskiej Partii Demokratycznej.

13 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Gorzowie Wielkopolskim, Głogowie, Ostrowie Wielkopolskim (III 1982 uczestnik 2-tygodniowej głodówki) i Gębarzewie, 23 VII 1982 zwolniony. Od VII 1982 członek RKW w Gorzowie Wielkopolskim, od IV 1983 (po aresztowaniu Zbigniewa Bełza) przew. (ps. Zbigniew Wiśniewski). 1983–1988 specjalista ds. organizacyjno-prawnych w Wojewódzkim Zakładzie Usług Wodnych w Gorzowie Wielkopolskim. 30 I 1984 aresztowany pod zarzutem zorganizowania Radia „S” i kierowania podziemnymi strukturami „S”, osadzony w AŚ w Poznaniu, 30 VII 1984 zwolniony na mocy amnestii. W 1986 ujawnił się. 1987 współzałożyciel i prezes Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta w Gorzowie Wielkopolskim, współzałożyciel Fundacji dla Solidarności tamże. 12 I 1988 – 29 I 1990 przew. jawnej Rady Regionu Gorzów Wielkopolski.

1989–1991 senator RP z listy KO, 1994–1998 radny Rady Miejskiej w Gorzowie Wielkopolskim. 1990–1999 przew. UD/UW tamże. 1994–1998 sekretarz rady nadzorczej IX NFI im. Eugeniusza Kwiatkowskiego. Od 1990 indywidualna praktyka adwokacka.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2011) oraz Krzyżem Wolności i Solidarności (2018).

24 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1987 – 1 VIII 1989 rozpracowywany przez Wydz. III WUSW w Gorzowie Wielkopolskim w ramach SOR krypt. Faryzeusze.

Grażyna Pytlak