Encyklopedia Solidarności

Krzysztof Turkowski , ur. 17 V 1954 we Wrocławiu. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, kierunek historia (1977).

1973–1975 w SZSP.

VII 1975 współorganizator (z Marianem Dymalskim, Henrykiem Zielińskim, Danielem Piechotą) strajku w pracy studentów UWr na budowie w Karl-Marx-Stadt (obecnie Chemnitz) w NRD, X 1975, po powrocie do kraju, zatrzymany i przesłuchiwany pod fikcyjnym zarzutem kolportażu wydawnictw londyńskich.

1977–1981 bibliotekarz w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

1976–1980 współpracownik KOR/KSS KOR, NOW-ej, 1978–1980 działacz SKS we Wrocławiu; 1979–1980 Klubu Samoobrony Społecznej tamże. 1976–1980 kolporter wydawnictw niezależnych i emigracyjnych, m.in. „Biuletynu Informacyjnego”, „Robotnika”, „Krytyki”, „Biuletynu Dolnośląskiego” oraz książek. 1979–1980 współpracownik redakcji niezależnego „Biuletynu Dolnośląskiego”, 1979–1981 autor tamże; 1979–1981 redaktor i autor w niezależnym piśmie „Tematy”, 1979–1980 wykładowca Duszpasterstwa Akademickiego Wawrzyny we Wrocławiu. 1975–1980 wielokrotnie zatrzymywany, poddawany rozmowom ostrzegawczym, 1979 rewizje mieszkania.

26 VIII–1 IX 1980 współorganizator i uczestnik strajku w Zajezdni Autobusowej nr VII MPK we Wrocławiu, członek MKS tamże, redaktor „Komunikatów Strajkowych MKS we Wrocławiu”. Od IX 1980 w „S”, członek Komitetu Założycielskiego, nast. KZ w zakładzie; IX 1980–VI 1981 wiceprzew. prezydium MKZ we Wrocławiu, III–VI 1981 także rzecznik prasowy. IX–XI 1980 współzałożyciel, redaktor „Solidarności Dolnośląskiej”, 1980–1981 autor tamże, II–III 1981 redaktor niezależnego „Serwisu Informacyjnego MKZ Wrocław”, 1981 współorganizator Radia „S” we Wrocławiu. VI 1981 delegat na I WZD Regionu Dolny Śląsk, członek ZR, członek Komisji Zjazdowej, IX/X delegat na I KZD. X–XI 1981 świadek obrony podczas procesu Kornela Morawieckiego.

13 XII 1981 uczestnik strajku w ZA nr VII MPK, kurier RKS Dolny Śląsk, 14–15 XII uczestnik strajku na PWr, nast. do 27 V 1983 w ukryciu, ścigany listem gończym. VI–VIII 1982 redaktor podziemnego pisma „Z Dnia na Dzień... Dzień... „Dzień...”, podtytuły: VI 1982 „Informacje, komentarze, przegląd prasy z AGH”, VII-X 1982 „Informacje, komentarze”, X-XI 1982 bez podtytułu, od XII 1982 „Pismo Akademickiej Komisji Porozumiewawczej NSZZ »Solidarność«”, od III 1983 „Pismo Akademickiej Komisji Porozumiewawczej NSZZ »Solidarność« w Krakowie”. Pismo informacyjne dla środowiska uczelnianego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, wydawane VI 1982 - 16 XII 1988. (z H. Zielińskim, Rafałem Bubnickim i w VIII Krzysztofem Leskim). 1983–1985 archiwista w Spółdzielni Inwalidów Usług Specjalistycznych we Wrocławiu, 1985–1989 na rencie. 1983–1988 współorganizator spotkań opozycji i wykładowca w ramach Duszpasterstw Ludzi Pracy, KIK oraz DA tamże (Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego przy parafii św. Klemensa Dworzaka, św. Augustyna, św. Antoniego na Karłowicach oraz DA Wawrzyny i Dominik), na Dolnym Śląsku, m.in. w Bielawie (przy parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny), Bolesławcu (Chrystusa Króla), Dzierżoniowie (Maryi Matki Kościoła), Głogowie (KIK i Bractwo Oblatów św. Brygidy Dom Głogów w parafii Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski), Jeleniej Górze (Podwyższenia Krzyża Świętego), Lądku-Zdroju (Narodzenia Najświętszej Maryi Panny), Legnicy (Trójcy św.), Nowej Soli (św. Antoniego), Strzelinie (KIK w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego), Wałbrzychu (św. Jerzego, KIK) i Śląsku Opolskim, m.in. w Głubczycach (Narodzenia Najświętszej Maryi Panny) i Namysłowie (św. Apostołów Piotra i Pawła), wykładowca podczas Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. 1984–1987 podczas pieszych pielgrzymek wrocławskich na Jasną Górę. 1984–1987 współpracownik SW (Wojciecha Myśleckiego, Piotra Medonia) i Jerzego Przystawy. 30 X 1984–1987 członek Komitetu Obrony Praw Człowieka we Wrocławiu. 1983–1987 kilkakrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, rewizje mieszkania. 1984–1988 z Krzysztofem Jakubczakiem organizator niezależnych letnich obozów samokształceniowych dla młodzieży; 1986–1987 autor w podziemnym piśmie „Obecność”, 1988 w niezależnym „Biuletynie Informacyjnym Solidarności Polsko-Czechosłowackiej”. IX 1988–IV 1989 w Austrii, Niemczech, Holandii, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Szwecji i Danii w zw. z wykładami wśród Polonii i emigracji „S”. XII 1989 we Wrocławiu współorganizator akcji „Solidarność z Rumunią”, w ramach której zebrane pieniądze, dary i niezależne wydawnictwa zostały zawiezione dla opozycji w Rumunii (Braszów i Bukareszt, współpraca z Cornelem Calomfirescu i Liviu Pecicanem) i Polaków na Bukowinie. W l. 80. i 90. autor publikacji w prasie emigracyjnej (m.in. „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza”), cyklu rozmów z liderami emigracji londyńskiej, twórca audycji historycznych i politycznych w RWE, Polskim Radiu i w Radiu Kolor.

IV–VI 1989 współpracownik KO „S” we Wrocławiu; 18 XII 1989–1991 członek Wrocławskiego KO „S”; 1990–1994 radny Rady Miasta Wrocławia z listy WKO „S”, wiceprezydent, 1990–1993 delegat do sejmiku wojewódzkiego. 1995–1998 prezes PAI Film we Wrocławiu, nast. w Warszawie, od 1997 doradca prezesa Rady Nadzorczej Telewizji Polsat i Polkomtel SA/Cyfrowy Polsat w Warszawie, 2002–2007 członek Rady Nadzorczej RS TV SA w Radomiu, 2003–2007 prezes Antena l Sp. z o.o. w Warszawie, 2004–2006 członek zarządu TV Puls tamże. 2006–2009 przew. Rady Nadzorczej PAP, 2007–2013 przew. Rady Nadzorczej TV Lubin. 2008–2014 i od 2017 w Radzie Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w Warszawie, od 2015 członek Rady Programowej Ośrodka Pamięć i Przyszłość we Wrocławiu i członek honorowy Polskiej Ligi Western i Rodeo tamże.

Laureat Nagrody Polcul Foundation (1984), Dolnośląskiej Nagrody „S” (1987). Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez Ryszarda Kaczorowskiego prezydenta RP na uchodźstwie w Londynie (1989), Krzyżem Wolności i Solidarności (2022), Medalem Niezłomni (2019).

10 X–23 XII 1975 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO we Wrocławiu w ramach SOS krypt. Danka; 24 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1978–24 VIII 1984 przez Wydz. III KW MO tamże w ramach SOS/SOR krypt. 54; 7 XI 1984–10 VII 1989 przez Wydz. V-1 WUSW tamże w ramach KE/SOR krypt. Mikołaj.

Łukasz Sołtysik