Encyklopedia Solidarności

Marek Kowalik, ur. 1 X 1953 w Łodzi. Ukończył LO w Konstantynowie Łódzkim (1973), Pomaturalne Studium Zawodowe w Łodzi (1975), absolwent Prywatnej Wyższej Szkoły Ochrony Środowiska w Radomiu (2001).

1975 stażysta na Politechnice Łódzkiej, 1975–1977 konserwator w Ośrodku Zmechanizowanych Obliczeń PKP, 1977 konserwator elektronicznych maszyn cyfrowych w Łódzkich Zakładach Przemysłu Gumowego Stomil, 1978–1994 operator, st. konserwator w Łódzkich Zakładach Przemysłu Skórzanego Skogar, 1988–1991 szef serwisu komputerowego w Przedsiębiorstwie Zagranicznym Rodan.

1972–1976 animator w Ruchu Światło-Życie, pomoc o. Franciszkowi Blachnickiemu w działalności oazowej.

VIII/IX 1980 współzałożyciel NSZZ „S” w zakładzie, reprezentant załogi w kontaktach z Komitetem Strajkowym MPK w Łodzi. Od IX 1980 w „S”, od 4 IX 1980 członek, od X/XI 1980 wiceprzew. KZ.

5 IX 1980 współzałożyciel MKZ NSZZ Ziemi Łódzkiej, do I 1981 sekretarz Prezydium MKZ, od I 1980 odpowiedzialny za poligrafię w MKZ, od V 1981 delegat na I WZD Regionu Ziemia Łódzka, członek ZR, IX/X 1981 delegat na I KZD. 1 VII–30 IX 1981 drukarz w Dziale Poligrafii ZR Ziemia Łódzka.

Od I 1982 w podziemnych strukturach związku w ŁZPS Skogar (tzw. piątki); kolporter prasy podziemnej, odbieranej m.in. w zakładzie od Kazimierza Wodza, oraz w punkcie kolportażowym w Łodzi prowadzonym przez Jerzego Domagałę, organizator zbiórki pieniędzy dla osób internowanych i ich rodzin (np. 9 III 1982 dla rodziny uwięzionego Grzegorza Palki prowadzonej na terenie zakładu pracy), pieniądze przekazywał do Ośrodka Pomocy Internowanym i Uwięzionym przy kościele oo. Jezuitów w Łodzi. 5 XI 5 XI 1982–3 II 1983 powołany do służby w wojskowym obozie specjalnym w Czerwonym Borze.

1985–1988 członek Rady Pracowniczej II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. kadencji w ŁZPS Skogar.

11 IX 1988 sygnatariusz Oświadczenia o wznowieniu jawnej działalności ZR Ziemi Łódzkiej.

1990–1992 wiceprzew. Regionalnej Komisji Rewizyjnej.

1990 założyciel Oddziału w Konstantynowie KIK 1990–1993 członek Społecznego Komitetu Budowy Szkoły tamże oraz Społecznego Komitetu Pomocy Rodzinie tamże. 1990–1994 radny Rady Miejskiej tamże z listy Konstantynowskiego Porozumienia Wyborczego, 1994–1998 z listy Konstantynowskiego Forum Samorządowego, 1990–1993 burmistrz miasta Konstantynowa. Od 1993 z-ca dyr. Delegatury Urzędu Miasta Łodzi dla dzielnicy Łódź-Widzew, 2003–2010 dyr. Delegatury Urzędu Miasta Łodzi dla dzielnicy Łódź-Polesie, 2010–2011 z-ca dyr. Delegatury Urzędu Miasta Łodzi dla tejże, 2011 p.o. dyr. Delegatury Urzędu Miasta Łodzi dla tejże, 2011 z-ca dyr. Delegatury Urzędu Miasta Łodzi dla tejże, od 2012–2019 pracownik Wydz. Komunikacji UMŁ, od 2019 na emeryturze.

Od 1993 członek Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego Oddział Łódź, od 1996 prezes, 1997 zawiesił członkostwo. Od 1998 członek zarządu RS AWS.

Członek Ochotniczej Straży Pożarnej w Konstantynowie.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008), Krzyżem Wolności i Solidarności (2016).

Zatrzymywany, w jego mieszkaniu dokonywano przeszukań, poddawany rewizjom, 1984 zatrzymany po raz pierwszy przez SB w Krakowie za przewóz prasy podziemnej, 1982–1983 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Łodzi w ramach SOS/SOR krypt. Piątka.

Henryk Marczak