Encyklopedia Solidarności

Stanisław Marian Kuś, ur. 2 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1940 w Iwieńcu, k. Mińska (obecnie Białoruś), Absolwent Politechniki Krakowskiej, Wydz. Budownictwa Lądowego (1963), doktorat (1974).

1962–1963 stażysta na Politechnice Krakowskiej, 1963–1988 st. asystent projektanta, projektant i st. projektant w Krakowskim Biurze Projektów Dróg i Mostów Transprojekt.

Od IX 1980 w „S”; członek KZ, VII 1981 delegat na I WZD Regionu Małopolska w Tarnowie, od VII 1981 sekretarz ZR, 1980–1981 autor w piśmie „Goniec Małopolski”, od 5 III 1981 odpowiedzialny z ramienia ZR za działalność KOWzP w Krakowie/ od 9 IX 1981 Krakowskiego KOWzP, członek prezydium. 6–12 VIII 1981 współorganizator (z Komitetem Opieki nad Kopcem Piłsudskiego) Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej. 1 IX 1981 przew. Obywatelskiego Komitetu Obchodów Odzyskania Niepodległości przy ZR. 17 IX 1981 inicjator uroczystości złożenia kwiatów przy Grobie Nieznanego Żołnierza, 4 X 1981 wygłosił przemówienie podczas obchodów rocznicy bitwy pod Kockiem z 1939 i składania urn z ziemią z pól bitewnych (powtórzone 11 XI 1981 przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Krakowie) do kilkutysięcznego tłumu pod Kopcem Piłsudskiego na Sowińcu w Krakowie. 10 X 1981 Prokuratura Wojewódzka w Krakowie wszczęła postępowanie ws. o „rozpowszechnianie fałszywych wiadomości, mogących wyrządzić poważną szkodę interesom PRL”. W 1983 śledztwo umorzono na mocy amnestii.

13 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Nowym Wiśniczu i Załężu k. Rzeszowa, 24 VII 1982 zwolniony. Od IX 1983 członek prezydium Regionalnego Komitetu Solidarności w Krakowie, przedstawiciel Międzyzakładowego Komitetu Solidarności Kraków-Grzegórzki. 28 X 1982 zatrzymany, 29 X 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Kielcach-Piaskach, 7 XII 1982 zwolniony. Od XII 1982 współpracownik podziemnego Koła Oporu Społecznego nr 241 funkcjonującego przy ZR, 1982–1989 członek redakcji podziemnego pisma „Zomorządność”, autor tekstów, rysunków oraz znaczków pocztowych. Organizator i uczestnik i demonstracji ulicznych (m.in. pochodu 11 XI 1984 ), współpracownik KPN Obszaru Południe, wielokrotnie karany grzywnami (m.in. 14 XI 1984); 1 V 1986 aresztowany za zorganizowanie i udział (z Jackiem Smagowiczem i Andrzejem Izdebskim) w manifestacji po mszy w kościele MBKP (Arka Pana) w Krakowie-Nowej Hucie, 31 VII 1986 zwolniony na mocy amnestii, 7 XI 1984 współzałożyciel Inicjatywy Obywatelskiej w Obronie Praw Człowieka Przeciw Przemocy, II/III 1985 uczestnik głodówki rotacyjnej w kościele Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie. W 1988 zwolniony z pracy.

1988–1993 na emigracji w Nigerii, wykładowca Ahmadu Bello University w Zarii. Od 1993 członek Zarządu Okręgu Krakowskiego KPN, członek Obywatelskiego Komitetu Opieki nad Kopcem Piłsudskiego. Od 1994 ponownie st. projektant w Krakowskim Biurze Projektów Dróg i Mostów Transprojekt. Od 2007 na emeryturze.

Autor 50 projektów obiektów mostowych oraz kilkunastu programów komputerowych.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011), Krzyżem Wolności i Solidarności (2016).

10 III 1983 – 17 II 1989 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO/WUSW w Krakowie w ramach SOS krypt. Historyk.

Monika Litwińska