Hasła rzeczowe

Katolickie Tygodnie Historyczne w Rzeszowie

"Katolickie Tygodnie Historyczne w Rzeszowie", cykliczne spotkania poświęcone przypomnieniu i odkłamaniu dziejów najnowszych, z udziałem m.in. historyków i świadków historii, organizowane 1985-1988 z inicjatywy Diecezjalnego Zespołu Charytatywno-Społecznego przy klasztorze oo. Bernardynów w Rzeszowie. Pomysł zrodził się po wykładzie i wystawie 10 XI 1984, kiedy to na zaproszenie dr. Jana Drausa krakowski historyk Janusz Tadeusz Nowak, autor książki o rzeszowskim legioniście płk. Leopoldzie Lisie-Kuli, wygłosił o nim prelekcję w kościele farnym, a w kościele NSJ w Rzeszowie otwarto wystawę ''Idea niepodległościowa w pocztówce polskiej 1905-1924'', przygotowaną przez Lesława Granata, Jerzego Koziarza i Wandę Tarnawską.

3-9 III 1985 odbył się I Katolicki Tydzień Historyczny pt. ''Pamięci Tych, co życie oddali za Ojczyznę w latach 1914-1920''. Dzięki życzliwości ks. inf. Jana Stączka stałym miejscem spotkań KTH został dom katechetyczny rzeszowskiej fary. Jako prelegenci wystąpili: dr Andrzej Romanowski, dr Ryszard Terlecki i J.T. Nowak (Kraków), dr Adolf Juzwenko (Wrocław), prof. Marian Marek Drozdowski (Warszawa) i dr J. Draus (Rzeszów). Doc. Bolesław Fleszar (Politechnika Rzeszowska) prowadził spotkanie z gościem specjalnym – Amalią Zaniewską, siostrą płk. L. Lisa-Kuli. Podsumowaniem I KTH było wmurowanie (bez zezwolenia władz) w fasadzie kościoła farnego tablicy ku czci płk. L. Lisa-Kuli, którą 12 V 1985 odsłoniła jego siostra.

Prelegentami II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. KTH (5-13 IV 1986) pt. ''Pamięci żołnierzy Armii Krajowej Diecezji Przemyskiej'' byli żołnierze AK: Andrzej Zagórski (Kraków), prof. Jerzy Węgierski (Katowice), prof. Jan Łopuski (Toruń), ks. kpt. Michał Sternal (Rzeszów), mjr Wojciech Szczepański (Jarosław), por. Michał Bereś (Olsztyn). Dopełnieniem był 20 IV 1986 wykład prof. M.M. Drozdowskiego pt. ''Polskie Państwo Podziemne w okresie II wojny światowej''. Efektem II KTH było m.in. przypomnienie postaci ppłk. Łukasza Cieplińskiego i nielegalne wmurowanie (III 1987) tablicy na rodzinnym grobowcu w rocznicę zamordowania go w mokotowskim więzieniu (1951).

III KTH (7-15 II 1987) poprzedzał 6. rocznicę podpisania porozumień rzeszowsko-ustrzyckich i poruszał problemy polskiej wsi. Prelegenci: ks. prof. Józef Tischner (Kraków), red. Stefan Bratkowski, prof. Andrzej Stelmachowski i dr Andrzej Zakrzewski (Warszawa), doc. Wanda Pomianowska (Radkowice), dr Jan Sokół (Grębów) oraz minister Adam Bień (w rozmowie z dr. J. Drausem i red. Jarosławem A. Szczepańskim, odtworzonej z nagrania wideo).

IV KTH (8-16 IV 1988), pod hasłem: ''Harcerstwo w służbie Bogu i Ojczyźnie'', przygotowała gł. dh. Irena Lewandowska z Przeworska. Prelekcje wygłosili: Adam i Krzysztof Stanowscy (Lublin), Michał Bobrzyński (Kraków), hm. Stefania Stipal (Sopot), hm. Stefan Mirowski, hm. Stefan Orsza Broniewski i prof. Tomasz Strzembosz (Warszawa), prof. Jerzy Węgierski (Katowice), ks. hm. Władysław Dec (Przemyśl). Każda prelekcja rozwijała się w ożywioną dyskusję, większość wypowiedzi została utrwalona na taśmie magnetofonowej i stanowi dziś unikalny materiał źródłowy.

Specjalne programy-zaproszenia na kolejne KTH opracowywali graficznie L. Granat i Jerzy Granowski. Rzeszowskie KTH zachęciły społeczności lokalne do organizowania podobnych spotkań w całym regionie (ponad 50).

 

Michał Stręk

Opcje strony

do góry