Komitet Obywatelski „Solidarności”
Komitet Obywatelski „Solidarności”. W II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989 przedstawiciele zielonogórskiego Klubu Inteligencji Katolickiej zostali zaproszeni na spotkanie do Warszawy przez Henryka Wujca – sekretarza KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Waøésie. Poproszono ich o pomoc w utworzeniu KO w Zielonej Górze. W jego organizowaniu brali udział: Bronisław Smykała, Ignacy Dryjański, Stanisław Iwan i Walerian Piotrowski. Organizatorzy KO nawiązali kontakty z Duszpasterstwami Ludzi Pracy w Nowej Soli, Świebodzinie i Zielonej Górze. Początkowo jego spotkania odbywały się w parafii Podwyższenia Krzyża przy ul. Aliny w Zielonej Górze, gdzie mieściła się siedziba KIK-u. W III 1989 ukształtował się trzon grupy założycielskiej KO i 6 IV 1989 powołany został oficjalnie Komitet Obywatelski „S” województwa zielonogórskiego, na czele którego stanął Walerian Piotrowski. W 22-osobowym KO 6 osób było członkami KIK-u, 13 było działaczami „S”, a 3 „S” RI.
17 IV 1989 w wyniku głosowania wybrano nowe pięcioosobowe Prezydium KO „S”: przewodniczącym został Włodzimierz Bogucki, jego zastępcami Marek Budniak i Genowefa Sapa, sekretarzem Ignacy Dryjański, a członkiem Wiktor Stanisławski. Niebawem wojewoda zielonogórski przyznał komitetowi lokal przy ul. Grottgera 7. Zaczęto wydawać własne pismo zatytułowane „Solidarność Środkowego Nadodrza” redagowane przez S. Iwana i Edwarda Mincera.
Również w dniu 17 IV 1989 dokonano wyboru kandydatów w wyborach do Sejmu i Senatu. Z województwa zielonogórskiego kandydatami do Senatu zostali: Edward Lipiec z „S” RI i Walerian Piotrowski z KIK-u. Natomiast do Sejmu z listy KO „S” kandydowali: Jarosław Barańczak, Andrzej Gabryszewski i Tadeusz Sierżant.
Od IV 1989 Komitety Obywatelskie „S” powstawały także w szeregu miast województwa zielonogórskiego. 12 IV 1989 zawiązał się KO „S” Ziemi Żarskiej. Tego samego dnia powstał KO „S” w Świebodzinie. 16 IV 1989 zawiązał się KO „S” w Lubsku, 17 IV 1989 podobny komitet powstał w Szprotawie, a 20 IV 1989 w Krośnie Odrzańskim. Komitety Obywatelskie Komitety Obywatelskie Komitety Obywatelskie, terenowe struktury zwolenników „S”, których pierwotnym zadaniem było zorganizowanie kampanii wyborczej przed wyborami 4 VI 1989. działały także w innych miastach, między innymi w Kożuchowie, w Bytomiu Odrzańskim i w Sławie.
W VII 1989 TZR „S” w Zielonej Górze uznał, iż Komitety Obywatelskie wypełniły swoją misję związaną z organizowaniem wyborów do Sejmu i Senatu. W związku z tym przewodniczący TZR zwrócił się o rozwiązanie KO „S”, rozliczenie jego działalności i przekazanie majątku na rzecz TZR. Prezydium KO „S” zwróciło się jednak z zapytaniem w tej sprawie do H. Wujca, który z kolei zaapelował do TZR o nie rozwiązywanie zielonogórskiego KO „S”. Sprawa używania nazwy „Solidarność” przez komitety obywatelskie była przedmiotem wielu kontrowersji.