Komitety Obywatelskie w Rzeszowie, Krośnie i Przemyślu
Komitety Obywatelskie w Rzeszowie, Krośnie i Przemyślu; dzień po rozpoczęciu obrad Okrągłego Stołu, 7 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989, przy RKW w Rzeszowie z inicjatywy Jana Drausa powołano KO. Deklarację założycielską podpisali: Stanisław Alot, Jan Draus, Barbara Duhl, Bolesław Fleszar, Barbara Frączek, Alina Kopisto, Wacław Kopisto, Jerzy Koziarz, Elżbieta Markowicz, Bogdan Paraponiak, Janina Stec, Marek Pękala, Leszek Trybus, Wit Tybulczuk, Wanda Wojturska, Zbigniew K. Wójcik, Jan L. Wyciślik, Barbara Wyrzykowska, Stanisław Złonkiewicz. Wraz z osobami, które przystąpiły później Komitet liczył 50 członków. Zadaniami KO były: merytoryczne wspieranie działającej już jawnie RKW w Rzeszowie oraz występowanie do władz z inicjatywami społecznymi. 9 IV 1989 liczba członków KO zwiększyła się do 70 – dołączyli działający już w regionie przedstawiciele komitetów lokalnych – ze względu na powierzenie mu przez Krajową Komisję Wykonawczą „S” zadania prowadzenia kampanii wyborczej do parlamentu i utworzenia KO w regionach. KO, już jako Rzeszowski KO „S” w Rzeszowie, prowadził kampanię wyborczą na rzecz kandydatów na posłów i senatorów z listy solidarnościowej i wytypował: do Sejmu – Adama Matuszczaka i Stanisława Padykułę, do Senatu – Bolesława Fleszara i Józefa Ślisza. 12 IV 1989 KO „S” w Rzeszowie zwrócił się do wojewody o przydział lokalu, zezwolenie na druk materiałów i dostęp do mediów. W Regionie „S” Podkarpacie w Krośnie pierwszy KO powstał 10 IV 1989 jako 25-os. Międzyzakładowy Komitet Obywatelski ds. Wyborów do Sejmu i Senatu w Jaśle. 11 IV 1989 TZR Podkarpacie powołał Wojewódzki KO „S” w Krośnie. Pierwsze posiedzenie KO w Krośnie odbyło się 16 IV 1989. W skład Prezydium weszli: Zygmunt Błaż (przew.), Henryk Kozik i Adam Pęzioł, Marian Matysik i Paweł Chrupek (wiceprzew.), Józef Kinel (sekretarz), Sławomira Leśniak (skarbnik).Utworzono zespoły robocze ds.: wyłaniania kandydatów, informacji, organizacyjno-prawnych i polityczno-programowych. Kandydaci: do Sejmu – Wiktor Osiatyński i Paweł Chrupek; do Senatu – Andrzej Szczypiorski i Gustaw Holoubek. Wojewódzki Komitet Obywatelski w Krośnie rozwiązał się 19 VI 1989. W Regionie Południowo-Wschodnim KO powstał 15 IV 1989 w Przemyślu. Członków Komitetu wytypowała RKW Regionu Południowo-Wschodniego „S” w Przemyślu. 17 IV 1989 wybrano Prezydium KO w składzie: Zbigniew Bortnik (przew.), Mieczysław Argasiński, Bronisław Ziemkiewicz i Irena Lewandowska (wiceprzew.), Waldemar Wiglusz (sekretarz). KO w Przemyślu liczył 45 członków.