Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/13816,Mala-Polska.html
20.04.2024, 17:50

Mała Polska

"Mała Polska", pismo wydawane 2 II 1983 – 27 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989 w Krakowie; nr 1 jako „Dodatek Niezależny” do „Dnia. Pisma Akademickiej Komisji Porozumiewawczej NSZZ «Solidarność» w Krakowie”, w 1983 nadal jako dodatek do „Dnia...” pod zmienionym tytułem „Dziennik Niezależny”, od nr. 18 (1983) samodzielne jako „Mała Polska”, nadtytuł „Pismo Niezależne”, w podtytule wydawca: Polowe Archiwum Prasowe, Kraków, Małopolska; w nr. 23 (z 5 IX 1983) ogłoszono formułę działania PAP jako „niezależnej spółki akcyjnej wydającej nieocenzurowane pisma”. Jedno z najdłużej i najregularniej wydawanych pism solidarnościowych w kraju.

Ukazało się 291 nr., w tym podwójne (niższy nr ostatniego wydania wynika z kilku pomyłek w numeracji bieżącej), o obj. 2 s. w formacie A4 (dwustronnie w układzie 3-szpaltowym), drukowanych techniką sitodruku z użyciem matrycy białkowej w nakładzie 1-3 tys. egz. 17 VI – 24 VI 1983, podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Polski (nr. 10-17) pismo wychodziło codziennie, następnie regularnie co tydzień, podczas pielgrzymki Jana Pawła II w 1987 ponownie codziennie, od nr. 32/278 (z 5 IX 1988) dwutygodnik.

W składzie redakcji: Władysław Masłowski (założyciel, redaktor naczelny do nr. 16/154 z 21 IV 1986), Władysław Tyrański (redaktor naczelny po śmierci W. Masłowskiego), Ewa Ryłko (sekretarz redakcji VI 1983 – XII 1988); współpracownicy i autorzy anonimowi; druk w mieszkaniach prywatnych.

Kolportowane przez prywatne osoby do różnych instytucji i środowisk, głównie wyższych uczelni (UJ, AGH), inteligencji technicznej krakowskich zakładów pracy (np. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Budowy Urządzeń Chłodniczych Cebea, WSK, Instytut Obróbki Skrawaniem). Część dochodów ze sprzedaży przekazywano na cele związkowe.

VI 1984 – VI 1985 PAP wydała 8 nr. pisma „Archiwum Współczesne”, miesięcznika publicystycznego dokumentującego polską codzienność.

 

Władysław Tyrański

Opcje strony