Niezależne Słowo
"Niezależne Słowo", podtytuł: „Pismo MKZ NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”, wydawane 17 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. – 4 XII 1981 w Wałbrzychu; kontynuacja „Biuletynu Informacyjnego” MKZ NSZZ „S” woj. wałbrzyskiego; od nr. 5 z podtytułem: „Tygodnik MKZ NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”, od nr. 21: „Tygodnik NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”, od nr. 36: „Biuletyn NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”.
Ukazało się 49 nr. o obj. 8-10 s. w formacie A4, drukowanych techniką sitodruku i na offsecie w Wałbrzyskich Zakładach Graficznych Kalkomania (skład) i w Wałbrzychu w nakładzie 10 tys. egz. (wydania specjalne 5 tys. egz.); tygodnik, ilustrowane. Nr 50 wydrukowany 11 XII 1980 został zniszczony 13 XII 1981 przez SB, ocalał 1 egz. Ukazały się następujące, nienumerowane dodatki, nr. i wydania specjalne: dodatek nadzwyczajny do nr. 6 ''Relacja z marcowych wydarzeń z Bydgoszczy'', dodatek nadzwyczajny do nr. 7, dodatek nadzwyczajny do nr. 15 zawierający projekt struktury „S”, nr 23a zawierający projekt ustawy o przedsiębiorstwie społecznym i samorządzie pracowniczym, nr 27a poświęcony rocznicy strajków sierpniowych 1980, do nr. 21-29 i 41/42 fragmenty książki ''Rozmowy ze Stalinem'' Milovana Dżilasa.
W składzie redakcji: Antoni Matuszkiewicz (redaktor naczelny), Paweł Bryszkowski, Krystyna Hajduga (redaktor techniczny), Paweł Jach (opracowanie graficzne), Alina Janik, Tadeusz Patulski, Grzegorz Skiba, Mirosław Sośnicki, Marek Szelążek, Marek Woner, Alicja Stańczak, Jan Araszkiewicz.
Pismo relacjonowało bieżące życie „S”, zawierało bogatą publicystykę polemiczną dot. spraw kraju i Regionu, zamieszczało reportaże i artykuły interwencyjne odnoszące się sytuacji w Wałbrzychu i woj. wałbrzyskim, poparte dokumentacją fotograficzną. Publikowano felietony, wywiady z działaczami związkowymi, przedruki z innych pism, materiały historyczno-patriotyczne, poezję (m.in. Mariana Jachimowicza), rysunki satyryczne, anegdoty, wypowiedzi znanych satyryków, m.in. Jana Pietrzaka, Jacka Fedorowicza na tematy aktualne. Pojawiały się akcenty religijne (np.: przedruk kazania wygłoszonego w bazylice świdnickiej w intencji głodujących rolników). Sprawnie pracował dział sprawozdawczy: dziennikarze relacjonowali ważne wydarzenia z całego kraju, m.in. obrady I KZD, prowadzono serwis agencyjny, komentujący działalność związkową zagranicą. Pismo wyróżniało się demokratyczną strukturą kolegium redakcyjnego, autorzy mieli swobodę prezentowania swoich poglądów, często sprzecznych z innymi współautorami.
Kolportowane na terenie woj. wałbrzyskiego.
I 1982 – II 1985 i w 1988 wychodziła podziemna edycja pisma, ze zmieniającym się podtytułem: początkowo „Pismo NSZZ «Solidarność» w stanie wojennym”, nr. 7, 9, 13 (1982) i 14 (1983) „Biuletyn informacyjny NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”, od nr. 20 (1984) „Pismo KKOR «Dolny Śląsk» w Wałbrzychu”, od nr. z 13 XII 1984 „Pismo NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”, nr z 4 III 1988 „«Solidarność», NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”, nr z IX 1988 „«Solidarność», TKO NSZZ «Solidarność» woj. wałbrzyskiego”.
Ukazało się 25 nr. o obj. 1-2 s. w formacie A5, drukowanych na powielaczu w nakładzie 1-1,5 tys. egz.; wychodziło nieregularnie, docelowo jako miesięcznik; w I 1985 ukazał się dodatek „Głos Chłopski”.
Z podziemną edycją pisma związani byli m.in.: Mirosław Sośnicki, Edward Bielaszewski, Mieczysław Sajko, Jacek Sługocki, Helena Leusz, Bożena Łysoń.
W stanie wojennym relacjonowano represje wobec działaczy „S”, publikowano listy aresztowanych i zwolnionych z pracy, apelowano o pomoc dla rodzin represjonowanych, wzywano do udziału w nielegalnych demonstracjach i Mszach za Ojczyznę. Informowano o aktualnej sytuacji Związku w Regionie i kraju. Po 1989 podawano głównie informacje bieżące z woj. wałbrzyskiego. W X 1989 „NS” zostało reaktywowane przez M. Sośnickiego (redaktor naczelny) i Antoniego Matuszkiewicza (z-ca redaktora nacz.); nr 1 jako „Tygodnik członków i sympatyków «Solidarności»”, od nr. 3 (1989): „Tygodnik Regionu Wałbrzyskiego”. Pismo prezentowało linię programową podobną do „NS” z 1981; więcej niż poprzednio miejsca poświęcano regionalnej kultury, dołączono: rozrywki umysłowe, horoskopy, konkursy, ciekawostki. Wychodziło do poł. 1990.