Niezależne Zrzeszenie Studentów Politechnika Częstochowska
Niezależne Zrzeszenie Studentów Politechnika Częstochowska. NZS założony został 29 IX 1980 przez 14 uczestników Duszpasterstwa Akademickiego (m.in. Marka Gadaja, Zofię Dziewiątkowską, Marka Filipeckiego). 14 X 1980 Tymczasowy Komitet Założycielski NZS PCz przyjął statut i wybrał pełnomocników, a 30 X 1980 przystąpił do Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NZS.
TKZ bez przeszkód nawiązał współpracę z władzami uczelni, otrzymał lokal i pieniądze. Od początku brał udział w akcjach protestacyjnych i strajkach ostrzegawczych „S”. Dla poparcia strajku łódzkiego ogłosił 16 II 1981 gotowość strajkową. 18 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 wiec studentów Politechniki proklamował strajk okupacyjny, który ostatecznie nie doszedł do skutku. Wybory w NZS w III 1981 wyłoniły delegatów do Konwentu (władzy uchwałodawczej). 26 III i 10 IV 1981 Konwent przyjął Statut NZS PCz, wybrał swego Marszałka – Jakuba Annissimo, Zarząd Uczelniany, Komisję Rewizyjną oraz delegatów na I Zjazd NZS.
29 IV 1981 utworzono Komisję Koordynacyjną NZS Częstochowa (z Politechniki: Andrzej Lewandowski, Wojciech Gidziela, Jan Sakiel), która była kontynuacją istniejącej od 11 XI 1980 Rady Koordynacyjnej. NZS obu uczelni współpracowały przy organizowaniu spotkań z Jackiem Kuroniem, Adamem Michnikiem, Jackiem Bartyzelem, Marią Moczulską, Andrzejem Czumą, wieców – po zamachu na papieża (15 V 1981) i w obronie więźniów politycznych (25 V 1981), obchodów 11 XI w 1980 i 1981.
W V 1981 NZS PCz liczyło 185 członków. NZS wydawał biuletyny: „Żak” i „Mini-Max”. Przy NZS działało Niezależne Wydawnictwo Studenckie Niezależne Wydawnictwo Studenckie Niezależne Wydawnictwo Studenckie, jedyne niezależne wydawnictwo książkowe w regionie częstochowskim, związane z NZS Politechniki Częstochowskiej. Początkowo (od V 1981) wydawało broszury pod firmą pisma „Żak”, od XI 1981 jako NWS. (NWS). Sprzedaż wydawnictw niezaleænych na jawnym stoisku przy Wydziale Metalurgicznym prowadził A. Lewandowski. Jesienią 1981 zaczęto organizować Klub Studencki Extremum. Przedstawiciele NZS brali udział w pracach ciał kolegialnych uczelni, ale konsekwentnie bojkotowali komisję dyscyplinarną, w V 1981 w ramach Uczelnianego Zgromadzenia Wyborczego wybrali nowego rektora Politechniki prof. Janusza Braszczyńskiego.
W X 1981 wybrano nowe władze NZS: Konwent (Marszałek J. Annissimo), Zarząd Uczelniany (przewodniczący W. Gidziela, A. Kaczmarek, Edward Mizera, Marek Wawrzonowski, Krzysztof Jaros, Krzysztof Woźniak, Ryszard Bębenek, Tadeusz Nadrowski, Ryszard Zaleski) oraz Komisję Rewizyjną (J. Sakiel, M. Gadaj, W. Marcisz, W. Bajor, Bogusław Łyczba).
W solidarności ze strajkującymi w Radomiu NZS przeprowadził 12 XI 1981 6-godzinny strajk ostrzegawczy. 24 XI – 11 XII 1981 trwał strajk okupacyjny w budynku Wydziału Metalurgicznego, w którym brało udział ok. 300 studentów. „S” Politechniki przyłączyła się do strajku 16 XII 1981. Na strajku codzienną mszę św. odprawiał ks. Ireneusz Skubiś, zaprzyjaźniony zespół jazzowy Tie Break dawał koncerty, a Andrzej Wrześniak (AKF Etiuda) nakręcił film dokumentalny o strajku pt. ''Nadziei dni ostatnie''. Na strajku przygotowano makietę pierwszego numeru nowego pisma NZS pt. „Przybliżenia”, który miał zostać wydrukowany 14 XII 1981.
W atmosferze wzmagającego się napięcia 7 XII 1981 utworzono w regionie Radę Koordynacyjną, która skupiła niezależne siły społeczne: „S” robotniczą, rolników, rzemieślników, kierowców oraz NZS.
W stanie wojennym internowani zostali: A. Lewandowski, W. Rotarski, J. Sakiel, M. Gadaj. Fundusze NZS E. Mizera przeznaczył na pomoc internowanym kolegom.
NZS Politechniki nie prowadziło działalności podziemnej. W 1989 ponownie utworzono NZS w Politechnice.