Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14002,Nowosadeckie-Wiadomosci.html
25.04.2024, 18:56

Nowosądeckie Wiadomości

"Nowosądeckie Wiadomości", pismo wydawane w Nowym Sączu 26 I 1982 – 10 I 1990; od nr. 11 (z 1983) tytuł: „Wiadomości Nowosądeckie”, podtytuł: „MKS NSZZ «Solidarność» Nowy Sącz”, od nr. 45 (z 1987): „Pismo współpracuje z RKS Małopolska”, w nr. 72-73 (z 1989) i 74 (I 1990) podtytuł: „Międzyzakładowy Komitet Organizacyjny NSZZ «Solidarność» w Nowym Sączu”, Biuletyn Związkowy.

Ukazały się 74 nr. o obj. 2-10 s. (niektóre jednostronne) w formacie A4 i A5, drukowane na powielaczu i techniką sitodruku w nakładzie 50-500 egz.; początkowo wychodziło nieregularnie, czasem jako dwutygodnik, od nr. 38 (z 1987) jako miesięcznik. Pismo związkowe, międzyzakładowe, w założeniu swoim zasięgiem miało obejmować Nowy Sącz i Ziemię Nowosądecką.

Pomysłodawcą i założycielem pisma był Tadeusz Piasecki, w I i II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 przygotował i wydrukował pierwsze 3 nr. Józef Jarecki dostarczył rysunek pomnika Krzyży Gdańskich, które zostały przeniesione na matryce do pierwszego nr. Powielaniem gazetki zajmował się Krzysztof Węglowski-Król. Punktem kontaktowym oraz miejscem odbioru matryc i gotowych gazetek był kiosk Ruchu znajdujący się przy ul. Bieruta (dziś ul. gen. Stefana Grota-Roweckiego), w którym pracowała Ewa Zajko.

Pod koniec II 1982, po przygotowaniu matryc do nr. 4, redakcja i sieć kolportażowa pisma została rozbita przez SB: w II i III aresztowano członków redakcji i kolporterów, 6 V 1982 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w trybie doraźnym, za kontynuowanie działalności związkowej, wydawanie i kolportaż nielegalnego pisma związkowego „Nowosądeckie Wiadomości” skazał: Józefa Jareckiego, T. Piaseckiego i K. Węglowskiego-Króla na 4 lata więzienia, Zbigniewa Leśniaka na 3,5 roku, Krzysztofa Witowskiego i Mieczysława Górskiego na 3 lata, Tadeusza Nitkę na 2 lata, Tadeusza Zengela (sąd odstąpił od trybu doraźnego) na 1 rok w zawieszeniu na 4 lata.

W 1983 wydawanie pisma, które z czasem stało się organem Międzyzakładowego Komitetu „S” w Nowym Sączu, wznowił Andrzej Szkaradek; w redagowaniu i druku uczestniczyli Alicja Szkaradek, Henryk Kiwak, Zbigniew Szkarłat (redaktor naczelny, zmarł w szpitalu 5 II 1986 po pobiciu przez tzw. nieznanych sprawców), Piotr Kałamarz (1983-1989: współwydawca, autor i drukarz), Krzysztof Dąbrowski, Henryk Szewczyk (1984-1989: współwydawca, autor i drukarz), Zygmunt Berdychowski (1984-1988); kolportowali w zakładach pracy i wśród znajomych m.in. Krzysztof Michalik, Wojciech Mucha, Jan Gomułka, Konstanty Konar (również drukarz, organizator transportu i materiałów poligraficznych, ponadto udostępniał lokale: w Chełmcu i Marcinkowicach na druk).

W 1984 nastąpiła kolejna fala zatrzymań i aresztowań wśród członków redakcji i sieci kolportażowej, będąca wynikiem skoordynowanych działań SB przeciwko działaczom podziemia, które od III swoim zasięgiem objęły obszar Polski płd. W Nowym Sączu rozpoczęły się one 5 III 1984: na 48 godz. zatrzymano 38 osób, 13 z nich (Ewa Andrzejewska, Zbigniew Bocheński, K. Dąbrowski, K. Konar, K. Michalik, Henryk Najduch, Tadeusz Pajor, Ryszard Pawłowski, Grzegorz Sajdak, Alicja i Andrzej Szkaradkowie, Z. Szkarłat, H. Szewczyk) oskarżono o prowadzenie nielegalnej działalności, aresztowano na 3 mies. i osadzono w ZK w Krakowie, Tarnowie, Nowym Sączu i Krośnie; przeprowadzono 52 rewizje, zarekwirowano maszyny do pisania, części powielacza, wydawnictwa podziemnej „S” (w tym nakład nr. 19 „Nowosądeckich Wiadomości”, który stał się jednym z koronnych dowodów w sprawie), ulotki i in. materiały. Do rozprawy sądowej nie doszło, na mocy amnestii z 21 VII 1984 prokuratura umorzyła postępowanie przygotowawcze.

1985-1987 jako miejsca druku w niektórych nr. podawano: Drukarnia Polowa im. Józefa Kurasia ps. Ogień, Drukarnia Polowa im. Nowej Huty, Powielarnia im. Zbigniewa Szkarłata.

Publikowano oświadczenia i dokumenty MKS, zamieszczano i komentowano wiadomości z regionu, kraju i świata, informowano o represjach, sytuacji osób represjonowanych i internowanych; prezentowano artykuły publicystyczne, materiały historyczne, wiersze, wywiady, relacje z akcji antyrządowych i obchodów patriotycznych; w nr. 2 z 2 II 1982 opublikowano listę internowanych z woj. nowosądeckiego; nr 36 (wyd. spec.) z IV 1986 poświęcono Zbigniewowi Szkarłatowi; 1986-1987 dołączano dodatek „Lach Sądecki” (4 nr.), zawierający publicystykę i przedruki, drukowany przez Z. Berdychowskiego, H. Szewczyka i Jana Gabrukiewicza w akademiku przy ul. Śliskiej w Krakowie.

 

Paweł Goleń

Opcje strony