Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14032,Odrodzenie-Jelenia-Gora.html
16.04.2024, 06:38

Odrodzenie (Jelenia Góra)

"Odrodzenie", podtytuł: „Tygodnik publicystyczny NSZZ «Solidarność»”, pismo wydawane 26 VI – 13 XII 1981 w Jeleniej Górze przez ZR „S”; tygodnik polityczno-społeczny, od nr. 5 (z 7 VIII 1981) z mottem: ''Proletariusze wszystkich zakładów łączcie się'' (parafraza Karola Marksa, cytat z transparentu zawieszonego podczas strajku w VIII 1980 na bramie Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni).

Pierwszy nr, tzw. zerowy (z 26 VI 1981) i następny (z 10 VII 1981) ukazały się bez numeracji (ze względu na brak oficjalnej zgody cenzury). Nakład ostatniego wydania (nr 23 z 13 XII 1981), poza kilkoma egz., został zniszczony. ZR „S” w Jeleniej Górze uzyskał zgodę cenzury na druk 100 tys. egz. Ze względu na ograniczenia techniczne, pismo o obj. 12 s., w formacie A3, drukowane techniką linotypową (druk płaski), wychodziło w nakładzie 20 tys. egz.

W składzie redakcji: Stefan Roch Rogowicz (inicjator, redaktor naczelny), Andrzej Chmielewski (sekretarz redakcji), Anna Wanda Ćwięcek, Maria Dunikowska (tłumaczenia z prasy zachodniej), Teresa Koczarska, Waldemar Borek, Jan Sobczyk, Irena Strzemińska; później dołączyli: Maria Czarkowska (od 10 VII 1981), Mariusz Czułczyński (od 17 VII 1981), Marek Stypaniak (reprezentował pismo w Łodzi), Jan Poniatowski (fotoreporter, od nr. 9 z 4 IX 1981), Witold Jan Czerwiński i Andrzej Wrzal (od nr. 18/19 z 15 IX 1981); współpracowali: Marianna Bocian (eseistka i poetka), Wojciech Jankowski (felietonista), Janusz Cisek (historyk), Jerzy Kocik (autor winiety) i Lech Wałęsa.

Pismo było redagowane profesjonalnie, trzon redakcji stanowili zawodowi dziennikarze. Redaktor naczelny podkreślał niezależność tygodnika, który informował o bieżących problemach „S” w kraju i Regionie, prowadził otwartą politykę informacyjną z prawem do wyrażania odrębnego stanowiska i krytyką decyzji podejmowanych przez organy Związku. Taki profil pisma był akceptowany i wspierany przez ZR w Jeleniej Górze. Tygodnik włączył się do ogólnokrajowej dyskusji, inspirował tematy wokół przyszłości „S”, autorzy zastanawiali się nad programami społeczeństwa obywatelskiego. Pierwsze nr. poświęcono m.in. problematyce niezbywalnych warunków ewentualnego kompromisu z komunistycznym monopolistą, kulisom kryzysu bydgoskiego w III 1981, rocznicy czerwca ’56 i przyczynom ówczesnego protestu robotniczego w Poznaniu, strajkom w kraju i Regionie, kulisom powstania „S” RI w Jeleniej Górze i bieżącej problematyce gospodarczej. Zamieszczano wywiady, m.in. z Bronisławem Geremkiem, Andrzejem Celińskim, Janem Strzeleckim, Leszkiem Balcerowiczem, Jackiem Kuroniem, Karolem Modzelewskim, Jerzym Milewskim. Stałym obszernym działem informacyjnym były „Fakty – Komentarze – Poglądy”. Od połowy VIII 1981 publikowano fragmenty dyskusji, stenogramy obrad i uchwały KKP, następnie relacje z I KZD. Wiele miejsca zajmowała problematyka bieżąca, m.in. prowokacja SB w KWK Szczygłowice, reportaże społeczne, relacje z procesów Kornela Morawieckiego i Chrystoforosza Tulasza. Publikowano teksty Marcina Schroedera, Leszka Kołakowskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, felietony Wojciecha Jankowskiego. Pismo o zasięgu ogólnokrajowym szybko zyskało rangę programowego tygodnika „S”. Nr 7 ukazał się w ramach ogólnopolskiej akcji Dni bez prasy Dni bez prasy "Dni bez prasy", 12 VIII 1981 KKP „S” podjęła uchwałę nr 86/81 ws. strajku prasowego. Początkowo planowany na 13 II 1981, zawieszony na apel premiera gen. Wojciecha Jaruzelskiego o „dziewięćdziesiąt spokojnych dni”, miał być odpowiedzią na „trwającą od kilku dni bezprzykładną kampanią propagandową” skierowaną przeciwko Związkowi, „połączoną z uniemożliwieniem lub drastycznym ograniczeniem możliwości repliki ze strony NSZZ «S»”. Kampanię tę zapoczątkowało oświadczenie rządowe z 7 VIII 1981 o rzekomym zerwaniu przez Związek negocjacji z władzami – de facto jedynie je zawieszono. Związek oskarżano o arogancję, naruszanie zasad rządzących rokowaniami, podejmowanie rozmyślnych działań godzących w interes państwa, społeczeństwa i narodu. Zarzucano mu „pomiatanie rządem” i organizowanie krzykliwych akcji protestacyjnych. Na tym samym posiedzeniu (10-12 VIII 1981) KKP zaapelowała o powstrzymanie się od strajków i demonstracji ulicznych (w szczególności o czasowe zawieszenie terminu marszu gwiaździstego), wezwała do stosowania w razie potrzeby innych form protestu, zwróciła się do związkowców, by wobec pogarszającej się sytuacji w kraju przepracowali dobrowolnie 8 wolnych sobót, oraz zaaprobowała podwyżki cen chleba. z zaznaczeniem na stronie tytułowej ingerencji cenzury: oprócz kwadratowego nawiasu w miejscu, gdzie miało ukazać się zdjęte przez cenzurę zdjęcie, strona była pusta.

13 XII 1981 wydawanie pisma zostało formalnie zakazane, siedziba redakcji zdemolowana, rezerwy finansowe skonfiskował wojewoda. Dziennikarzy i pracowników redakcji 1 III 1982 decyzją jeleniogórskiego Sądu Pracy zwolniono z pracy; sprawa trafiła do SN, który zatwierdził wyrok pierwszej instancji. Decyzja ta nie została do dzisiaj formalnie odwołana.

 

Wawrzyniec Biały|Michał Orlicz

Opcje strony