Polska Liga Praw Człowieka. Ruch Społeczny Nierządowy z siedzibą w Szczecinie
Polska Liga Praw Człowieka. Ruch Społeczny Nierządowy z siedzibą w Szczecinie, organizacja utworzona 25 X 1986 w wyniku porozumienia działaczy społecznych, obrońców praw człowieka z Białegostoku, Gryfic, Krakowa, Opola, Poznania, Radomia, Szczecina, Świnoujścia, Warszawy i Wrocławia. 6 XII 1986 podczas kongresu w hiszpańskim Valladolid PLPC została przyjęta do Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka, akredytowanej przy ONZ i Radzie Europejskiej ONZ z głosem doradczym. Urząd Wojewódzki w Szczecinie zakazał działalności PLPC; decyzja ta została utrzymana w mocy przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie. Mimo to 24 V 1987 podczas II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Ogólnopolskiego Walnego Zebrania PLPC podjęto uchwałę o rozpoczęciu działalności statutowej na rzecz obrony praw człowieka; powiadomiono o tym Sejm PRL, ONZ oraz MFPC w Paryżu. W skład Rady Koordynacyjnej weszli: ze Szczecina Jan Kostecki (przewodniczący), Aleksander Krystosiak (wiceprzewodniczący) oraz Czesław Czaplicki z Wrocławia, Stanisław Janisz z Makowca, Kazimierz Klucznik z Kędzierzyna-Koźla, Zygmunt Krzemiński z Warszawy, Stanisław Kucharek z Radomia, Adam Macedoński z Krakowa, Bogusław Sachar z Chełma, Danuta Skorenko z Katowic, Antoni Tajer z Częstochowy i Czesław Żera z Białegostoku. Do Sądu Koleżeńskiego wybrano Stanisława Możejkę ze Świnoujścia, Zbigniewa Przydziała z Wrocławia oraz Leopolda Staweckiego z Białegostoku (w V 1988 L. Stawecki został wydalony dyscyplinarnie za działania mające na celu rozbicie i likwidację organizacji). PLPC była organizacją niezależną od rządów i partii politycznych, występującą przeciwko samowolnym działaniom państwa, nietolerancji i wszelkim formom dyskryminacji religijnej lub rasowej. Sporządzała raporty o nieprzestrzeganiu praw człowieka w Polsce i apele do władz innych państw, zbierała dokumentację z l. 1939-1956 dotyczącą zbrodni stalinowskich wobec Polaków. W VIII 1987 SB przeprowadziła rewizję w mieszkaniach czołowych działaczy: J. Kosteckiego i A. Krystosiaka, skonfiskowała m.in. maszynę do pisania, prywatne oszczędności, korespondencję i dokumentację PLPC, a także teczki zawierające kilkaset pism, dotyczących nie tylko działalności PLPC. Obaj stanęli przed kolegium ds. wykroczeń, pozbawiono ich prawa do obrony, postawiono zarzut udziału w związku, któremu odmówiono zalegalizowania, oraz sporządzania i przechowywania dokumentów bez wymaganego zezwolenia w celu ich rozpowszechniania; skazano ich na karę grzywny oraz przepadek rzeczy ujętych w protokole rewizji. Organem prasowym PLPC był „Biuletyn Informacyjny”.