Encyklopedia Solidarności

Polska Organizacja Harcerska (1985-1989). Przyczyną powołania POH było wyrzucenie z ZHP w X 1985 kilku uczniów szkół podstawowych (nr 2 i 5) w Koninie z powodu ich uczestnictwa w mundurach harcerskich we Mszy za Ojczyznę. Na prośbę ks. Waszczyńskiego pracę instruktorską z harcerzami przy parafii św. Wojciecha podjęli działacze konińskiej „Solidarności”: Krzysztof Dobrecki i Wojciech Zaleski.

26 IV 1986 w Ignacewie złożone zostało pierwsze przyrzeczenie harcerzy z I Szczepu POH. Harcerze z POH – bez zgody władz PRL – uczestniczyli w organizowaniu Mszy za Ojczyznę, pielgrzymkach na Jasną Górę, a także organizowali obozy harcerskie (po raz pierwszy w VII 1986 w Borach Tucholskich), rajdy rowerowe i spotkania z kombatantami. 3 X 1987 otwarta została harcówka POH w pomieszczeniach przy kościele św. Wojciecha.

W X 1987 POH rozpoczęła wydawanie nieocenzurowanego periodyku zatytułowanego „Służba”. Do XI 1989 ukazało się 25 nr. tego pisma. Po rocznej przerwie „Służba” ukazywała się nadal.

POH była przedmiotem działań ze strony SB i szykan stosowanych przez władze administracyjne. Między innymi W. Zaleski otrzymał od dyr. ZSZ im. Kopernika zakaz udziału w pracach POH (VI 1986) i został wezwany na rozmowę przez kuratora. Z kolei u R. Stachowiaka skonfiskowano dokumenty POH (29 IV 1987), a 11 XII 1987 przeprowadzono rewizję w harcówce. Przesłuchiwano również harcerzy oraz instruktorów harcerskich.

W kolejnych latach POH rozrastała się liczebnie. Powstawały także struktury organizacyjne w innych miejscowościach. W I 1988 powołano II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Szczep POH we Włocławku, a w VII 1988 III Szczep POH w Lublinie. POH współpracowała z innymi niezależnymi organizacjami harcerskimi, m.in. z ZHR i Niezależną Drużyną im. Lisa Kuli w Stalowej Woli.

24-27 VIII 1989 odbył się we Włocławku I Krajowy Kongres POH. W czasie Kongresu przyjęto Deklarację Ideową, Program zewnętrzny POH i Program wewnętrzny POH. Wybrano tez nowe władze organizacji: przewodniczącym Rady Naczelnej został phm Ryszard Stachowiak (jednocześnie szef konińskiej „Solidarności”), zastępcą przewodniczącego phm Krzysztof Jabłoński, sekretarzem pwd Iwona Burska, a członkami – phm Krzysztof Dobrecki i phm Dariusz Kaliński. Naczelnikiem POH został phm Krzysztof Dobrecki, a kapelanem phm Dariusz Kaliński.

Przemysław Zwiernik