Portowiec
„Portowiec”, pismo KZ „S” Zarządu Portu Gdańsk wydawane 15 X 1980 – XII 1990, założone po spotkaniu grupy sympatyków i działaczy „S” (Czesław Nowak, Zygmunt Sikorski, Andrzej Radzikowski, Stanisław Jarosz, Jerzy Albiniak, Jan Hałas), którzy już w VIII 1980 w Porcie Gdańskim zaczęli wydawać komunikaty strajkowe. Pomysłodawcą tytułu był C. Nowak.
Ukazało się 159 nr. (do 13 XII 1981 56 nr.) o obj. 8 s. w formacie A5 (pierwsze nr.) oraz o obj. 12 s. w formacie A4 (w 2. poł. l. 80. powrócono do formatu A5), drukowanych na ramce, techniką sitodruku i na offsecie w nakładzie 2-3 tys. egz.; początkowo tygodnik, w 1983 wychodziło nieregularnie, od 1984 miesięcznik. Ostatni podziemny nr ukazał się 11 IV 1989.
Oprócz wymienionych osób w tworzenie pisma zaangażowani byli m.in.: Henryk Kaczmarczyk, Maciej Kostun, Marian Podgórski, Marian Świtek, Wojciech Solarski, Henryk Choroszkiewicz, Józef Skibiński, Aurelia Kołkowska, Antoni Grabarczyk, Andrzej Michałowski, Krystyna Choroszkiewicz, Zdzisław Szymański, Ludwik Pawłowicz, Marek Ritter, Stefan Zawadzki, Stanisław Szczuka, Kazimierz Poławski, Stanisław Świeboda, Edward Klimowicz, Rudolf Zając, Tadeusz Bork, Henryk Śliwa, Tadeusz Grzesiuk, Andrzej Ładwikowski, Jan Sobociński, Józef Siciński, Ryszard Karny, Marek Brzeziński, Jerzy Jackowiak, Krzysztof Lis, Zygmunt i Andrzej Sabatowscy, Małgorzata Sikorska, Helena Sobótka, Kazimierz Płocharczyk, Antoni Filipkowski, Teresa Duda, Jan Nieswandt, Stanisław Świątek, Ryszard Siwy, Walenty Cedrych, Stanisław Dec, Stanisław Przespolewski, Jerzy Litwiński, Ireneusz Leszka. W składzie redakcji od IV 1981: J. Albiniak, H. Kaczmarczyk, M. Podgórski, A. Radzikowski, Z. Sikorski; odpowiedzialni za sprawy techn. m.in.: H. Choroszkiewicz, J. Skibiński i A. Kołkowska. W 1981 w redagowanie pisma zaangażował się W. Solarski, ówczesny I sekretarz KZ PZPR w ZPG. Z pismem współpracowały również KZ in. trójmiejskich zakładów (C. Hartwig, Przedsiębiorstwo Robót Czerpalnych i Podwodnych, Zakłady Piwowarskie). Redakcja była blisko związana z redakcją „Naszego Czasu”, pisma, które stanowiło kontynuację rozwiązanego po 13 XII 1981 gdańskiego tygodnika „Czas”.
Poruszano głównie tematykę zakładową, związkową oraz regionalną, ale także problemy ogólnopolskie; opublikowano np. głośny wywiad Oriany Fallaci z Lechem Wałęsą oraz relację z 1. dnia obrad I KZD. Wprowadzenie stanu wojennego spowodowało chwilową przerwę w wydawaniu pisma, redakcja przeszła do podziemia, następnie działalność pisma z powodzeniem kontynuowano.
Kolportowano głównie w zakładach pracy na terenie Trójmiasta, wysyłano do regionalnych struktur podziemnej „S” w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Szczecinie oraz za granicę. „Portowca” nierzadko cytowali zagraniczni korespondenci oraz dziennikarze Radia Wolna Europa i BBC.
Po 13 XII 1981 członkowie zespołu pisma byli wielokrotnie aresztowani. Po aresztowaniu w V 1982 A. Grabarczyka i A. Michałowskiego wydawaniem „Portowca” kierował M. Świtek, kiedy w II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1983 został on aresztowany, zastąpił go właśnie zwolniony z więzienia A. Michałowski, wiosną 1983 redaktorem pisma został zwolniony z więzienia C. Nowak. Jesienią 1985 SB aresztowała: A. Grabarczyka, H. Sobótkę, W. Cedrycha, A. Michałowskiego.