Strajk w Hucie Aluminium Konin
"Strajk w Hucie Aluminium Konin" miał miejsce 13 i 14 grudnia 1981 w Hucie Aluminium Konin. Był to największy w Wielkopolsce strajk, przeprowadzony w reakcji na wprowadzenie stanu wojennego. Funkcję przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „S” Huty Aluminium pełnił wówczas Jerzy Jarzyński, natomiast wiceprzewodniczącymi byli: Adam Cieluch i Marek Sroczyński.
Około godz. 3.00 w nocy 13 XII 1981 Jerzy Jarzyński został poinformowany, że władze konińskiej „S” oraz członkowie „S” przebywający w szpitalu wojewódzkim zostali aresztowani. W związku z tym, w obawie przed aresztowaniem, Jerzy Jarzyński udał się do Huty Aluminium, gdzie dotarł około godz. 5.00. Tam, na Wydziale Elektrolizy odbyło się zebranie członków „S”, podczas którego podjęto decyzję o strajku. O godz. 5.30 poinformowano o tym fakcie dyr. Romana Łopatę. Pracownicy II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. zmiany, którzy dowiedzieli się o strajku od kolegów z I zmiany, także przyszli na salkę nr 10 i podjęli strajk. Między godz. 7.00 a 8.00 przybył do strajkujących dyr. Łopata, któremu wręczono pismo zawierające postulaty zgłoszone przez protestujących hutników.
Między godz. 10.00 a 11.00 na teren Huty przybył Zbigniew Ładosz – wiceprzewodniczący Zarząd Regionu NSZZ „S” w Koninie, który poinformował o przeprowadzonych aresztowaniach. Około godz. 12.00 zastępca dyr. Huty – Domagała odczytał strajkującym obwieszczenie dotyczące wprowadzenia stanu wojennego.
W dniu 14 XII o godz. 6.00 pozostała w Hucie I zmiana oraz dołączyli pracownicy II zmiany. Około godz. 8.00 grupa strajkujących, m. in. Jerzy Jarzyński, Zbigniew Ładosz, Adam Cieluch, Wiesław Olejnik i Wacław Wolicki, udała się na inne wydziały Huty: do Odlewni, Walcowni i na Wydział Mechaniczny. Informowali oni o sytuacji strajkowej na Wydziale Elektrolizy i mówili, że decyzje o strajku na innych wydziałach ich pracownicy muszą podjąć sami. Ostatecznie akcje strajkowa podjęto na Wydziale Mechanicznym i Wydziale Remontów.
W godzinach popołudniowych zaczęto zastanawiać się nad celowością kontynuacji strajku w Hucie. Opinie strajkujących były bowiem podzielone, za przerwaniem strajku był m. in. Zbigniew Ładosz.
Około godz. 16.00 na Wydziale Elektrolizy przybyła duża grupa pracowników z Walcowni. Do strajkujących przybyli też I i II sekretarz Komitetu Zakładowego PZPR, którzy oświadczyli, że jeżeli do godz. 24.00 zakończony zostanie strajk, wszyscy biorący w nim udział nie będą karani. Podobne zapewnienia – przekazane załodze na piśmie – podpisane zostały przez dyrekcję i Komitet Zakładowy PZPR Huty Aluminium.
Między godz. 20.00 a 21.00 przedstawiono załodze decyzję o zakończeniu strajku. W efekcie około godz. 21.00 pracownicy rozeszli się na swoje wydziały i o godz. 22.00 odjechali autobusami do domów. Po drodze minęli kolumnę samochodów milicyjnych i wozów opancerzonych zmierzającą w kierunku Huty. Chociaż protest już się zakończył i na terenie zakładu nie było strajkujących, wkroczyły do niego jednostki ZOMO. W ocenie władz dało to efekty „zademonstrowania siły i zdecydowanej woli utrzymania ładu i porządku”.
Pomimo wcześniejszych zapewnień, 15 XII 1981 został zatrzymany, a 17 XII aresztowany Zbigniew Ładosz. Z kolei 18 XII zatrzymano i aresztowano Jerzego Jarzyńskiego. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Koninie – za kierowanie strajkiem i kontynuowanie działalności związkowej - skazani zostali 28 XII 1981 na karę 1 roku i 6 miesięcy więzienia. Ponadto, w lutym 1982 roku 316 pracowników Huty ukarano potrąceniem nagród za 1981.