Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14636,Tygodnik-Mazowsze.html
19.04.2024, 02:47

Tygodnik Mazowsze

„Tygodnik Mazowsze”, najważniejsze i najbardziej popularne pismo informacyjne podziemnej „S”, kolportowane w całym kraju. Ukazywało się 11 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982–12 IV 1989, pod winietą motto Lecha Wałęsy z I KZD: „»Solidarność« nie da się podzielić ani zniszczyć”. Pismo zaczęło ukazywać się od nr. 2, symbolicznie pierwszy nr poświęcając pamięci Jerzego Zieleńskiego (redaktora nacz. tworzonego jesienią 1981, ale ostatecznie niewydanego tygodnika „Mazowsze”), który w reakcji na wprowadzenie stanu wojennego popełnił samobójstwo. Ukazało się 290 nr., obj. 4 s., format A4, druk gł. offsetowy, nakł. 40–80 tys. egz. Od 16 XII 1981 duża część późniejszego zespołu redakcyjnego „Tygodnika Mazowsze” zaangażowana w tworzenie „Informacji Solidarności” wydawanej późn. równolegle do 1985. Od V 1982 pismo ukazywało się jako organ prasowy RKW Mazowsze, jednocześnie nieformalnie odgrywało rolę organu prasowego TKK. W redakcji w różnych okresach osoby skupione wokół Heleny Łuczywo (ps. Paweł Hofer): Tomasz Burski (ps. Tomasz Chudy), Zofia Bydlińska-Czernuszczyk, Anna Dodziuk (ps. Barbara Dąbrowska), Wojciech Kamiński (ps. Alex), Anna Bikont (ps. Anna Mól), Krzysztof Leski (ps. K. Pajka), Piotr Pacewicz (ps. Feliks Felicki), Joanna Szczęsna (ps. Jan Klincz), Marta Woydt (ps. Jagna Jagman), Ludwika Wujec (ps. Michał Kos), Piotr Bikont, Agata Niewiarowska, Małgorzata Pawlicka, Brygida Pytkowska, Elżbieta Regulska, Gwido Zlatkes, Olga Iwaniak, Joanna Kluzik, Wojciech Świdnicki. Do najbliższych współpracowników redakcji należeli m.in. Ewa Kulik (organizatorka biura RKW Mazowsze), Tomasz Chlebowski, Paweł Malko, Mateusz Matuszewski, Stefania Winkiel (łączność ze strukturami Regionu Mazowsze), Jan Cywiński, Renata Kubicka (obsługa składopisu), Wojciech Cesarski (archiwum pisma), Ewa Milewicz, Jan Rutkiewicz, Krzysztof Herbst, Tomasz Chlebowski, Irena Rybczyńska-Holland, Roman Kornecki, Paulina Kornecka, Anna Sianko, Roman Stefański, Hanna Szmalenberg (zbieranie informacji), Mieczysław Pruszyński, Hanna Kasprzyk, Ewa Klupsz (po 1987 prace komputerowe). Do czołowych autorów publikujących na łamach pisma należeli m.in.: Jacek Kuroń, Adam Michnik, Zbigniew Bujak, Wiktor Kulerski, Jacek Ambroziak, Jan Lityński, Czesław Bielecki, Konstanty Gebert, Irena Wóycicka, Jacek Kalabiński, Marek Nowakowski. Zamieszczano informacje nt. wydarzeń w Polsce i za granicą, oświadczenia TKK, RKW Mazowsze, wiadomości nt. represji, teksty publicystyczne, listy od czytelników. Ukazywały się wywiady z przywódcami „S” działającymi jawnie, m.in. Lechem Wałęsą, czy w podziemiu: Zbigniewem Bujakiem, Władysławem Frasyniukiem, także ze Zbigniewem Brzezińskim, Jerzym Giedroyciem, Natalią Gorbaniewską, Czesławem Miłoszem, Tadeuszem Konwickim, Stefanem Kisielewskim.

Zdecentralizowany system ABC, system ABC, system w „S” Regionu Małopolska, trójpoziomowy, hierarchiczny system kolportażowo-informacyjny, dający możliwość szybkiego obiegu informacji pomiędzy poszczególnymi ogniwami Związku (od centrali do każdej KZ); opracowany przez zespół pracowników Krakowskiego Biura Projektów Budownictwa Komunalnego pod kierunkiem Bolesława Śliwińskiego. druku. Jego organizowaniem w różnych okresach zajmowali się: Witold Łuczywo, Piotr Niemczycki i Tadeusz Winkowski. Druk Druk „Druk”, tygodnik „S” Regionu Mazowsze wydawany II – X 1982 w Warszawie; od n-ru 7 podtytuł: „Tygodnik związkowy”. m.in. przez NOW-ą, Krąg, CDN, Wydawnictwo im. Olofa Palmego, Wydawnictwo Myśl, struktury MKK, wydawnictwo Mysia 5 Mysia 5 Mysia 5, wydawnictwo założone 1983/1984 lub w 1984 przez Agnieszkę i Marka Krawczyków oraz Ewę i Marka Lachowskich. Nazwa nawiązywała do adresu, pod którym mieściła się siedziba Głównego Urzędu Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk, miała podważać powagę cenzury. (w Warszawie); od 1984 również poza Warszawą (na podst. przesłanych matryc), m.in. w Szczecinie, Wrocławiu, Krakowie, Gorzowie Wielkopolskim, Puławach i wielu innych ośr. w Polsce. Organizowaniem centralnej sieci kolportażu pisma w różnych okresach zajmowali się Paweł Bąkowski, Marek Jackiewicz i Zuzanna Toeplitz. Największe partie nakł. przesyłano m.in. do Krakowa, Wrocławia i Gdańska. Od 1984 kolportaż zorganizowały również regionalne struktury, zw. z wydawnictwami, które drukowały „Tygodnik Mazowsze” w różnych ośr. w Polsce.

IV 1989 pismo przestało się ukazywać (organem prasowym RKW Mazowsze został wówczas tygodnik „Wola”), a znaczna część jego zespołu zaangażowała się w tworzenie „Gazety Wyborczej”.

1982–1989 pismo rozpracowywane w ramach SOR krypt. Redakcja przez Wydz. V-2 KSMO/SUSW, nast. Wydz. III-2 SUSW, nast. Dep. III MSW

Jarosław Szarek

Opcje strony