Zakłady Automatyki Przemysłowej Mera-ZAP w Ostrowie Wielkopolskim
Zakłady Automatyki Przemysłowej Mera-ZAP w Ostrowie Wielkopolskim, jedno z największych i najnowocześniejszych przedsiębiorstw w Ostrowie Wlkp. Pracownicy Mera-ZAP walkę o swobody demokratyczne rozpoczęli w 1976, gdy umieścili w partii radiotelefonów ulotki z napisem „Nie zapomnimy ścieżek z Radomia”; w akcji brali udział m.in.: Lech Górski, Andrzej Więcek. W 1977 w zakładzie pojawiły się egzemplarze „Robotnika” (KOR), „Opinii” (ROPCiO).
18 VIII 1980 rozpoczął się strajk: na wydz. automatyki kompleksowej AK 2 do przerwania pracy wezwał Antoni Majka, Leon Stopok wyłączył zasilanie; wkrótce stanął cały zakład; pracownicy domagali się poprawy zaopatrzenia i podwyżek płac; nie utworzono KS, pracowników reprezentowała Rada Pracownicza z przew. Marianem Szymoniakiem; pojawili się liderzy: A. Majka, L. Górski, Aleksander Urban, którzy przemawiali w czasie wiecu. Protest usiłowali opanować: dyr. zakładu Franciszek Zawisza, sekretarz partii Bolesław Kowalczyk, prezydent Ostrowa Wlkp. Grzegorz Woźny, jego z-ca Ryszard Małecki, wicewojewoda Jan Kolenda, ale zostali wygwizdani, nie mogąc obiecać strajkującym konkretów. Wokół zakładu krążyła MO, robiono zdjęcia, odcięto telefony. 21 VIII przyjechał z Warszawy dyr. Zdzisław Łapiński, który obiecał podwyżki; pracownicy otrzymali średnio po 300 zł, pieniądze dyrekcja rozdzieliła bez konsultacji ze ZZ i Radą Pracowniczą.
Kolejna akcja strajkowa miała miejsce 26 VIII 1980. M. Szymoniak postawił na hali obróbki mechanicznej butlę z napisem „Zbiórka na rzecz strajkujących na Wybrzeżu”. W zbieranie pieniędzy zaangażowani byli także: Jerzy Sówka, L. Górski, Zenon Kempiński, zebrano prawie 55 tys. zł., które nast. dn. J. Sówka, L. Górski, M. Łobzowski, R. Piotrowski, M. Szymoniak zawieźli do Gdańska; L. Górski otrzymał od Lecha Wałęsy pełnomocnictwo na tworzenie niezależnych zw. zaw. w Ostrowie Wlkp. W skład Komitetu Założycielskiego weszli: L. Górski, A. Majka, Mieczysław Roszka, M. Szymoniak, Kazimierz Stodulski (który nast. razem z M. Szymoniakiem w wyniku konfliktu na tle organizacyjnym wystąpił z Komitetu). Do nowych związków w ciągu 2 mies. wstąpiło około 2 tys. osób. Pod koniec 1980 wybrano władze KZ „S”: przew. został Edward Tubrycy, wkrótce zastąpiony przez M. Roszkę. Pracownicy Mera-ZAP objęli funkcje w Regionie: Józef Wróbel stanął na czele Międzyzakładowego Komitetu Porozumiewawczego „S”, utworzonego 8 X 1980 w Ostrowie Wlkp., Jerzy Koralewski w XI 1981 został wiceprzew. ZR.
Po 13 XII 1981 z Mera-ZAP internowano: J. Wróbla, A. Urbana, M. Roszkę, L. Górskiego. Po ich wyjściu w zakładzie działała grupa zorganizowana przez M. Roszkę w składzie m.in.: Antoni i Danuta Majkowie, Jerzy i Zofia Sówkowie, L. Górski, Wojciech Milewski, Jan Dzbanyszek: na powielaczu zaprojektowanym i zbudowanym przez: W. Milewskiego, J. Dzbanyszka drukowano ulotki i kolportowano je w mieście, dużą akcję ulotkową zorganizowano 1 V 1982; ulotki drukowano w domu A. Majki, nast. na terenie ogródka działkowego L. Górskiego. 8 XI 1982 nastąpiła wpadka drukarni, skonfiskowano m.in. maszynę do pisania, powielacz; przesłuchiwany M. Roszka wziął całą winę na siebie.
Kilku członków „S” z Mera-ZAP należało do Komitetu Odbudowy Pomnika Kardynała Halki-Ledóchowskiego (powołanego 17 V 1982): A. Urban, J. Wróbel, W. Milewski, Z. Kempiński, J. Sówka.
W stanie wojennym „S” zdominowała całkowicie Radę Pracowniczą w Mera-ZAP. W 1983 do Rady na 15 miejsc zgłoszono 119 kandydatów, w tym tylko 32 z PZPR; ostatecznie wszystkie miejsca obsadzili członkowie „S”: przew. został J. Koralewski, sekretarzem W. Milewski, w jej skład wszedł także A. Urban. W 1987 w zakładzie ponownie zwyciężyła „S”. Rada Pracownicza w Mera-ZAP była jedyną „solidarnościową” Radą w woj. kaliskim i jedną z nielicznych w Polsce.
6 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989 w Mera-ZAP ukonstytuowała się Tymczasowa KZ, w skład której weszli: W. Milewski, Marian Baura, Bronisław Frąszczak, L. Górski, Henryk Jędrzejak, Józef Kędra, Z. Kempiński, Andrzej Maciaszek, Andrzej Pszeniczka, A. Urban, J. Wróbel, J. Koralewski, który był jednocześnie członkiem TZR. Jednocześnie w Ostrowie Wlkp. ujawniła się Tymczasowa MKK, w której działali: Z. Kempiński, J. Wróbel, J. Koralewski.