Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14824,Zaklady-Wlokien-Chemicznych-Elana-w-Toruniu.html
29.03.2024, 10:29

Zakłady Włókien Chemicznych Elana w Toruniu

Zakłady Włókien Chemicznych Elana w Toruniu, Zakłady Włókien Chemicznych, we IX 1980 powstał Komitet Założycielski „S”, który przekształcił się w KZ z przewodniczącym Jackiem Stankiewiczem (przewodniczył również TKZ w l. 80.). W 1981 KZ wydawała: „Biuletyn NSZZ ‘S’ w ZWCh Elana w Toruniu” – 19 nr-ów, druk na offsecie; w formie dodatku do „Biuletynu” wydrukowano też program KPN oraz „Serwis Informacyjny – Biuletyn NSZZ ‘S’ w ZWCh Chemitex-Elana” – 4 n-ry, druk na offsecie. 14 XII 1981 członkowie „S” – Franciszek Baranowski, Mariusz Bątkowski, Kazimierz Noga, Lech Makowski, Dariusz Nowaczyk i Marek Wierzchowski podjęli nieudaną próbę zorganizowania strajku, 24 XII.1981 przeprowadzili akcję ulotkową na terenie miasta. Od I 1982 funkcjonowały: ogólnozakładowa struktura kolportażu, którą kierował Ryszard Pawełczyk, biblioteki wydziałowe, a także biblioteka ogólnozakładowa, prowadzona przez Irenę Białą (obec. Musielak). W l. 1982-1985 ukazywało się pismo zakładowe „Elana”.

19 III 1982, w rocznicę wydarzeń bydgoskich, miał miejsce 15-min. strajk połączony z wywieszaniem flag, rozpoczęty na apel Tymczasowego Prezydium ZR. Związkowcy z Elany aresztowani w IV i V 1982 za udział w strajku, 22 VI zostali skazani na kary więzienia w tzw. procesie elanowskim. Najwyższe wyroki otrzymali: K. Noga – 3,5 r. więzienia, R. Pawełczyk – 3 l. i Mieczysław Partyka – 1,5 r.

10 XI 1982 związkowcy przeprowadzili akcję malowania napisów i oflagowania zakładu, zorganizowali też kilkusetosobowy przemarsz ulicami miasta. W odpowiedzi na apel TKK z 15 X 1983, działacze Elany zbierali podpisy pod petycją o uwolnienie więźniów politycznych, skierowaną do gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

Po wznowieniu działalności Rad Pracowniczych w lecie 1983 członkowie „S” stanowili w Radzie Elany stałą większość – przewodniczącymi byli kolejno: Stanisław Czuszel i Franciszek Baranowski. Rada Pracownicza wywalczyła m.in.: podwyżki płac, dofinansowania do wczasów, poręczała za aresztowanych pracowników, współpracowała z samorządami w innych miastach i wchodziła w spory z dyrekcją, odwołując się nawet do Sądu Najwyższego. Pomocy prawnej udzielali m.in.: Andrzej Grabiński, Alicja Grześkowiak, Jan Olszewski i Władysław Siła-Nowicki.

30 V 1987 powołano Komitet Założycielski „S” Zakładów Włókien Chemicznych Elana, który wystąpił do sądu o rejestrację. Po decyzji negatywnej z 4 VI 1987 Komitet złożył rewizję do Sądu Najwyższego, a po kolejnej odmowie rejestracji z 11 VIII 1987 – zwrócił się ze skargą do Rzecznika Praw Obywatelskich; sprawa przeciągnęła się do 1989. W 1989 wznowiono wydawanie „Biuletynu NSZZ ‘S’ w ZWCh Elana”.

 

Krzysztof Biernacki

Opcje strony