Encyklopedia Solidarności

Zakłady Płyt Pilśniowych w Przemyślu, w 1959 rozpoczęto budowę fabryki; 1964 uruchomiono produkcję. Wytwarzano płyty twarde, porowate, twarde powlekane dla przemysłu meblarskiego i budownictwa.

We IX 1980 w Zakładach Płyt Pilśniowych w Przemyślu powołano Komitet Założycielski „S” (Edward Banicki, Władysław Mazur, Danuta Thier, Stanisław Smoliński, Marian Mach, Mieczysław Kruk, Tadeusz Kramarz, Henryk Polewski, Czesław Grzeszczak, Eugeniusz Rodzeń). Do „S” wstąpiło 885 z 1220 pracowników. W XII 1980 odbyły się wybory KZ (przew. Krystyna Lach). 27 III 1981 w zw. z kryzysem bydgoskim Komitet Założycielski „S” Regionu Południowo-Wschodni zmienił nazwę na MKS i obrał Zakłady Płyt Pilśniowych w Przemyślu na siedzibę.

13 XII 1981 internowani zostali: K. Lach, E. Banicki, Stefan Szuban, T. Kramarz. Po wprowadzeniu stanu wojennego pomimo internowania czołowych działaczy KZ, pozostali członkowie „S” podjęli działalność związkową, powołując TKZ (D. Thier, Zbigniew Harpula, Adam Domagalski, Eugeniusz Rodzeń, Edward Wańczak, Edward Zając, Kazimierz Chalicki, Marian Roman, Marian Pękala, po powrocie z internowania E. Banicki). TKZ prowadziła działalność związkową: zbierała składki, wypłacała zasiłki, nawiązała kontakt z Tymczasową Komisją Regionalną/RKW Regionu Południowo-Wschodniego w Przemyślu, skąd otrzymywano prasę, ulotki, które kolportowano w zakładzie i poza nim. Związkowcy uczestniczyli w uroczystościach organizowanych przez TKR /RKW w Przemyślu.

W XII 1988 ujawnił się TKZ Zakładów Płyt Pilśniowych w Przemyślu (E. Banicki, Leszek Frydlewicz, D. Thier, Z. Harpula, Marian Nowicki, Stanisław Oleksiuk, Zygmunt Borowik, E. Wańczak, Krzysztof Pikuła, Edward Zając, Marian Roman, Stanisław Czechowski, Andrzej Kruła, Marek Olear).

1994–1995 zakład przekształcono w spółkę akcyjną. 22 VII 2004 zmieniono nazwę na Fibris SA. W 2018 zakład zatrudniał ok. 300 pracowników, w tym 34 należało do „S”.

7 X – 8 XII 1980 „S” w ZPP rozpracowywana była przez Wydz. IIIA KW MO w Przemyślu w ramach SOS krypt. Grupa; 25 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 – 19 VI 1985 przez Wydz. V KW MO/WUSW w ramach SOR krypt. Wiar.

Michał Stręk