Encyklopedia Solidarności Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie k. Brzozowa - Hasła rzeczowe -

Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Haczowie k. Brzozowa, erygowana 1388 przez Władysława Jagiełłę. Pod koniec XIV w. wybudowano drewniany kościół (obecnie największa drewniano-zrębowa gotycka świątynia na świecie). 1948 nabożeństwa przeniesiono do nowego murowanego kościoła. W l. 50. władze komunistyczne bezprawnie przejęły kościół drewniany na cele muzealne jako filię skansenu w Sanoku, zamierzano urządzić w nim ekspozycję narzędzi rolniczych, 1981 obiekt zwrócono parafii. 1981 liczyła ok. 3300 wiernych, obejmowała wieś Haczów. 1978–2013 proboszcz ks. Kazimierz Kaczor.

1981 przy parafii powstał ośr. NSZZ „S” RI. 26 IV 1981 w Haczowie I Zjazd „S” RI Regionu Podkarpacia (ok. 4 tys. rolników). 12 V 1981 delegacja z miasta (40 osób) uczestniczyła w rejestracji NSZZ RI „S” w Warszawie.

13 XII 1981 internowanie Zygmunta Błaża, Romana Lonca, Zygmunta Zawojskiego (działaczy „S” związanych z parafią w Haczowie). 14 XII 1981 na posterunku MO przesłuchanie proboszcza ks. K. Kaczora.

1982–1985 w Domu Parafialnym w Haczowie w każdą wolną drugą sobotę mies. odbywały się dyskusje i wykłady w ramach Uniwersytetu Latającego koncentrujące się wokół zagadnień religijnych, społecznych i politycznych, m.in.: historii Kościoła i Polski oraz spraw wsi; wykładowcy: bp dr Ignacy Tokarczuk, bp Tadeusz Błaszkiewicz, ks. dr Kazimierz Ryczan, ks. dr hab. Leon Dyczewski, ks. Edmund Rink, ks. dr Henryk Borcz, ks. dr Stanisław Haręzga, ks. K. Kaczor, prof. Andrzej Stelmachowski, dr Czesław Deptuła, Ewa Jabłońska-Deptuła, dr hab. Łukasz Czuma, Zygmunt Łupina, Maria Wrzeszcz i inni. Wykłady gromadziły ponad 500 słuchaczy z terenu Polski południowo-wschodniej. MO i SB utrudniały dojazd, uczestników zatrzymywano i przesłuchiwano na posterunku w Haczowie, nakładano mandaty; przesłuchiwano również kilkakrotnie proboszcza ws. organizacji spotkań. Wykłady poprzedzone były mszami św. za Ojczyznę z kazaniami patriotycznymi. VII–X 1982 na terenie parafii wydrukowano pierwsze numery pisma „Solidarność Podkarpacka”. 3 XI 1984 proboszcz z wiernymi uczestniczył w pogrzebie ks. Jerzego Popiełuszki. 1985 ks. K. Kaczor jako szczególnie niebezpieczny kapłan wytypowany przez naczelnika Wydz. IV SB WUSW w Krośnie do internowania na wypadek zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny.

7 V 1989 w Domu Parafialnym w Haczowie wiec kandydatów KO „S” do Sejmu i Senatu (Paweł Chrupek, Jerzy Osiatyński, Andrzej Szczypiorski, Gustaw Holoubek).

10 VI 1997 Jan Paweł II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. ukoronował, powstałą w XIV w. cudowną figurę Matki Bożej Bolesnej, tzw. Pietę z Haczowa. Drewniany kościół po konserwacji przywrócono do kultu religijnego. 13 XI 2000 metropolita przemyski ks. abp Józef Michalik rekonsekrował świątynię. 5 VII 2003 staraniem proboszcza wpisano ją na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Od 2013 proboszcz ks. Adam Zaręba.

ks. Kazimierz Kaczor