Encyklopedia Solidarności

Kościół św. Piotra Apostoła (oo. jezuici) w Lublinie, zbudowany 1636–1658, kilkakrotnie przebudowywany, d. kościół Bernardynek. 1920–2015 administrowany przez jezuitów. Od 2015 kościół rektoralny.

Od II 1981, w bliskim sąsiedztwie świątyni, przy tej samej ulicy (Królewska) znajdowała się siedziba MKZ, a nast. ZR Środkowo--Wschodniego „S”. 1984–1989 świątynia przejęła po kościele powizytkowskim rolę gł. ośrodka odprawiania nabożeństw i modlitw organizowanych przez „S” w Lublinie. 24 X 1984 o. Przemysław Nagórski, kilka dni po porwaniu ks. Jerzego Popiełuszki, zainaugurował całodzienne czuwania modlitewne i codzienne nabożeństwa w intencji zaginionego kapłana, które trwały do 2 XI 1984 (przeddzień pogrzebu ks. J. Popiełuszki). 31 X 1984 na przykościelnym dziedzińcu utworzono symboliczny grób ks. Popiełuszki w formie brzozowego krzyża, przy którym układano na ziemi krzyż z zapalonych zniczy oraz kwiatów. W XI 1984 o. P. Nagórski zainaugurował cykl mszy: każdego 16. (w rocznicę wyboru papieża Polaka) i 19. (w  rocznicę porwania i śmierci ks. J. Popiełuszki) dnia mies. 13 XII 1984 zainaugurowano także msze każdego 13. dnia mies. (w rocznicę stanu wojennego). Równolegle odprawiane były w niektórych latach msze z okazji rocznic narodowych (3 V, 31 VIII, 11 XI). Każdą z mszy współorganizowała „S” z poszczególnych zakładów pracy lub wydziałów z większych zakładów (np. Wydz. Kuźni i Odlewni FSC) oraz środowisk (m.in. Sekcja Oświaty i Wychowania, górnicy z KWK Bogdanka, taksówkarze), a także studenci z lubelskich uczelni. W 1985, wobec dużego zainteresowanych organizacji zakładowych „S”, wiele mszy za Ojczyznę odprawiano także poza powyższym grafikiem. Łącznie 1984–1989 odprawiono ponad 80 mszy zamówionych przez „S” i in. organizacje opozycyjne. Oprócz o. P. Nagórskiego, w odprawianie mszy zaangażowani byli w różnych okresach gł.: o. Tadeusz Flis, o. Jerzy Kacprzyk, o. Jan Noszczak i o. Zdzisław Wojciechowski. Gościnnie uczestniczyli w nabożeństwach m.in.: o. Hubert Czuma, ks. Edward Frankowski, ks. Wacław Oszajca, ks. Stanisław Suchowolec, ks. Tadeusz Zalewski. Po mszach, w kościele lub salce biblioteki, organizowano niekiedy spotkania z zaproszonymi gośćmi (m.in. 10 II 1985 z Romanem Bartoszcze; 19 IV 1985 z przedstawicielami broniącej krzyży młodzieży szkolnej z ZSZ nr 8 we Włoszczowej oraz ich katechetą ks. Markiem Łabudą; 19 V 1985 z Władysławem Popiełuszko, ojcem ks. Jerzego). Od XI 1984 w celu ochrony i zabezpieczenia organizacyjnego odprawianych nabożeństw funkcjonowała Służba Porządkowa Kościoła. W IV 1985 msze w kościele oraz wystrój wielkanocnego Grobu Pańskiego, które projektowała Michalina Struczyńska, wywołały nagonkę lokalnej oficjalnej prasy. 21 X 1986 w sali katechetycznej odbyło się zebranie ujawnionej Tymczasowej Rady „S” Regionu Środkowo-Wschodniego z udziałem około 100 działaczy, w trakcie której zaprezentowano jej skład i program działania. 1987–1988 w pomieszczeniach klasztoru odbywały się spotkania zespołu ekspertów podziemnego TZR (szefem zespołu o. Z. Wojciechowski). Po mszy 3 V 1988 zorganizowana została manifestacja patriotyczna rozpędzona przez ZOMO przy ul. Królewskiej. 19 X 1988 na dziedzińcu klasztoru odsłonięto pamiątkowy kamień poświęcony ks. Jerzemu Popiełuszce, ufundowany przez „S” Regionu Środkowo-Wschodniego. 3 V 1989 odprawiono mszę inaugurującą oficjalną kampanię wyborczą KO woj. lubelskiego (z kościoła przemaszerowano ulicami Królewską i Krakowskim Przedmieściem na pl. Litewski, gdzie odbył się wiec wyborczy prezentujący kandydatów). Po 1989 kontynuowane są nabożeństwa w intencji Ojczyzny i beatyfikacji ks. J. Popiełuszki, organizowane gł. przez Grupę Duszpasterską im. ks. J. Popiełuszki. Od 19 X 1995 coroczne msze w rocznicę zamordowanego kapłana organizuje ZR Środkowowschodniego. 19 XI 2002 odsłonięto pomnik ks. Jerzego Popiełuszki w formie dużej steli z granitu (z medalionem z brązu z podobizną kapłana), wmurowanej w zewnętrzną (szczytową) ścianę kościoła od strony ul. Królewskiej, wg projektu Kazimierza Stasza, z inicjatywy Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym Oddział w Lublinie.

W celu zneutralizowania patriotycznej działalności jezuitów Wydz. ds. Wyznań i SB prowadziły regularne rozmowy z superiorem o. Tomaszem Ludwisiakiem.

1975–1989 środowisko jezuitów było rozpracowywane przez Wydz. IV KW MO/WUSW w Lublinie, Wydz. IV RUSW w Lublinie w ramach SO krypt. Jezuici.

Marcin Dąbrowski