Arcybiskupi Komitet Pomocy Więźniom i Internowanym w Krakowie/Arcybiskupi Komitet Pomocy
Arcybiskupi Komitet Pomocy Więźniom i Internowanym w Krakowie/Arcybiskupi Komitet Pomocy, powołany formalnie 19 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 przez kard. Franciszka Macharskiego (praktycznie działał od XII 1981). Pomysł jego utworzenia zrodził się spontanicznie podczas spotkania grupy członków KZ „S” UJ, zebranych po ogłoszeniu stanu wojennego w pokoju nad zakrystią kościoła św. Anny w Krakowie. 20 XII 1981, na prośbę uczestników zebrania, w czasie niedzielnej mszy akademickiej bp Jan Pietraszko podał nazwiska i adresy Anny Krzysztofowicz i Ewy Miodońskiej-Brookes, do których mogli zgłaszać się zarówno potrzebujący pomocy, jak i chętni do jej niesienia. Odzew był natychmiastowy. Do formującej się grupy przystąpili Maria Czyż, Tomasz Gizbert-Studnicki, Wiesław Zabłocki, późn. także: Anna Krzysztofowicz, Wanda Lohman, Irena Łazarska, Krystyna Gąsowska, Bogumiła Jaworska, Antoni Jackowski, Andrzej Basista. Zbierano przynoszone przez mieszkańców Krakowa produkty żywnościowe, datki pieniężne, tworzono pierwsze spisy internowanych i więzionych. W okresie świąt Bożego Narodzenia 1981 punkt pomocy przeniósł się do budynku Kurii Metropolitalnej przy ul. Franciszkańskiej w Krakowie. Po kilku tygodniach spontanicznej działalności grupa otrzymała pomoc i patronat kard. F. Macharskiego. Na mocy dekretu kurialnego szefem AKPWiI z ramienia Kurii Metropolitalnej został ks. Stanisław Małysiak. Komitet prowadził zorganizowaną działalność we współpracy z Wydz. Duszpasterstwa i Wydz. Charytatywnym Kurii: opieka nad uwięzionymi i ich rodzinami, wyjazdy z pomocą do obozów internowania i więzień, pomoc rzeczowa i prawna zwalnianym z pracy, punkt porad prawnych, punkt pomocy lekarskiej i farmaceutycznej, „wakacje dla rodzin uwięzionych”, akcje okolicznościowe (np. paczki na Boże Narodzenie, Wielkanoc i Dzień Dziecka). W zakresie opieki nad internowanymi i ich rodzinami organizowano i przygotowywano transporty żywności, odzieży i leków do zakładów karnych i obozów internowania na terenie kraju. Członkowie AKPWiI wyjeżdżali do obozów w Kielcach-Piaskach, Uhercach, Łupkowie, Gołdapi, Iławie, Załężu, do więzień w Raciborzu, Strzelinie, Kłodzku. W wyjazdach brały udział osoby duchowne i świeckie. Do obozu w Nowym Wiśniczu w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia 1981 udał się kard. F. Macharski. W późn. okresie w wyjazdach uczestniczyli: bp Albin Małysiak, ks. S. Małysiak, ks. prof. Józef Tischner, ks. Wojciech Stokłosa, o. Andrzej Kłoczowski, ks. Kazimierz Górny. Jeździli też świeccy, m.in.: W. Zabłocki, A. Krzysztofowicz, T. Gizbert-Studnicki, W. Lohman, M. Czyż, K. Gąsowska, Ryszard Dworski, Jan Mitarski.
Spisywano relacje osób zwolnionych z internowania. Dobrowolne datki pieniężne, które wpływały do AKPWiI od mieszkańców Krakowa, przeznaczano na płacenie grzywien wymierzanych przez kolegia osobom zatrzymanym po manifestacjach. Cenna była także pomoc prawna, której udzielali prawnicy Zofia Wyrobek, Wiktor Szczypiński i Stanisław Rzepka. Po formalnym zniesieniu stanu wojennego AKPWiI przekształcił się w komitet charytatywny. Zmienił wówczas nazwę na Arcybiskupi Komitet Pomocy, ale jego funkcje nie uległy zmanie. Działał do jesieni 1989.