Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/24311,Kosciol-Matki-Bozej-Krolowej-Polski-Arka-Pana-w-Krakowie-Bienczycach.html
25.04.2024, 12:00

Kościół Matki Bożej Królowej Polski (Arka Pana) w Krakowie-Bieńczycach

Kościół Matki Bożej Królowej Polski (Arka Pana) w Krakowie-Bieńczycach, świątynia rzymskokatolicka w krakowskiej dzielnicy Nowa Huta-Bieńczyce przy ul. Fatimskiej. 15 VI 1952 parafia erygowana przez abp. Eugeniusza Baziaka, pierwszym proboszczem ks. Stanisław Kościelny. 27 XI 1956 pozwolenie na budowę kościoła, lokalizacja – dzisiejsze os. Teatralne, na rogu ówczesnych ulic Marksa i Majakowskiego. 17 III 1957 umieszczenie drewnianego krzyża w miejscu planowanej świątyni. 10 VI 1959 odwołanie pozwolenia przez władze komunistyczne, zarekwirowanie zebranych na budowę kościoła środków finansowych oraz materiałów budowlanych, przeznaczenie terenu na budowę szkoły 1000-lecia. Po interwencji władz zmiana proboszcza (ks. Mieczysława Satory). 27 IV 1960 decyzja władz o ostatecznym usunięciu krzyża z miejsca, gdzie miał stanąć kościół, walki między milicją a mieszkańcami, którzy wystąpili w obronie krzyża. Dzięki postawie mieszkańców Nowej Huty krzyż pozostał na swoim miejscu (obecnie na tym miejscu przy kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa pomnik Krzyża Nowohuckiego). Po tych zdarzeniach odwołanie proboszcza ks. M. Satory. VI 1965 ks. kard. Karol Wojtyła powołał na proboszcza ks. Józefa Gorzelanego. X 1965 parafia otrzymała inną lokalizację pod kościół. X 1967 początek prac budowlanych. Powstanie kościoła dzięki pracy i ofiarom mieszkańców Nowej Huty oraz ofiarom z całego świata (w tym sumie pieniężnej od papieża Pawła VI). Kardynał K. Wojtyła odprawiał kilka razy pasterki i msze w miejscu budowy świątyni.

Autorem projektu architektonicznego inż. Wojciech Pietrzyk. Kościół ma powierzchnię 1300 m kw., nad świątynią 70-metrowy krzyż. 15 V 1977 uroczysta konsekracja przez kard. K. Wojtyłę. Parafia liczyła wtedy 92 tys. mieszkańców, była podzielona na IV rejony duszpasterskie.

I 1982 ks. Władysław Palmowski z Januszem Kutybą zorganizowali aptekę i poradnię medyczną przy kościele, będącą również punktem kontaktowym działaczy podziemia i kolportażu podziemnych wydawnictw. Duszpasterze z Arki Pana nawiedzali strajkujących, organizowali pomoc medyczną dla rannych podczas manifestacji. Z ich udziałem 1 V 1982 działacze związkowi dokonali ofiarowania „solidarnościowych” sztandarów patronce Arki Pana. Każdego 13. i 16. dnia mies. nabożeństwa fatimskie i msze za Ojczyznę. 13 X 1983 w pobliżu kościoła śmiertelne postrzelenie Bogdana Włosika przez funkcjonariusza SB.

25 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1990 w świątyni tzw. msza pojednania pomiędzy obywatelami a funkcjonariuszami MO. W podziemiach kościoła znajduje się Kaplica Pojednania. Z inicjatywy Synodalnego Zespołu Studyjnego kościoła Arka Arka „Arka”, podtytuł: „Wolne pismo. Eseistyka, krytyka, literatura, inne formy”, jedno z najważniejszych podziemnych pism społ.-kult., wydawane VI 1983–1989 w Krakowie. Pana oraz Towarzystwa Przyjaciół Chorych Hospicjum, zarejestrowanego 29 IX 1981, w pobliżu świątyni utworzone zostało Hospicjum św. Łazarza.

Michał Malec

Opcje strony