Hasła rzeczowe

Znaczek z nadrukiem „WOJNA WRON Z NARODEM”,

Znaczek z nadrukiem „WOJNA WRON Z NARODEM”, 10–16 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1983. Pomysłodawcą akcji wykonania nadruku na znaczku był Witold Montygierd. Akcję przeprowadzono z udziałem grupy działaczy z Międzyzakładowej Komisji Porozumiewawczej „S” nauczycielskiej w Łodzi (MKP „S”), m.in. Zdzisława Brewińskiego, Bogny Maurer. W tym celu wykorzystano znaczek nr 2644 wyemitowany przez Pocztę Polską 1982 z okazji 40. rocznicy powstania PPR, który zakupiono w arkuszach w łódzkich urzędach pocztowych. Projekt nadruku o treści: „13 XII 1981 r. WOJNA WRON Z NARODEM 13 XII 1982 r.” z nazistowskim orłem trzymającym w szponach zamiast swastyki gwiazdę pięcioramienną wykonał Krzysztof Zielenow na kalce techn. z użyciem tuszu i liter samoprzylepnych. Matryca i nadruk na znaczkach sporządzone metodą kserograficzną i utrwalone chemicznie przez pracownika techn. Politechniki Łódzkiej Marka Szczerbickiego, który pracę wykonał na kserografie uczelni. Łącznie wykonano 6200 szt. znaczków z nadrukiem, z czego 250 egz. zużyto na wykonanie pamiątkowych kopert „FDC” opatrzonych okolicznościowym stemplem z symbolem Polski Walczącej. Wprowadzenie znaczka do obiegu pocztowego poprzedzono rozesłaniem go z informacją o emisji do ekspertów filatelistycznych oraz do redakcji katalogów i wydawnictw filatelistycznych w Polsce i na świecie. Fakt otrzymania znaczka potwierdziły w swoich publikacjach: Michel Rundschau, amerykański „Bulletin of the Polonus Philatelic Society” oraz pismo „Solidarność” wydawane przez Biuro Zagraniczne „S” w Brukseli. Koperty pamiątkowe FDC rozprowadzono gł. wśród działaczy podziemnej „S”, natomiast znaczki rozpowszechniono metodą losową, rozsyłając pocztą do osób powiązanych z instytucjami państwowymi lub terenowymi organizacjami PZPR w miastach wojewódzkich: Warszawa (1200 szt.), Łódź (1200 szt.) oraz w liczbie 300–400 szt. do Wrocławia, Piotrkowa Trybunalskiego, Gdańska, Krakowa, Lublina i Poznania. Ze względu na dobór adresatów przesyłek już 23 II 1983 w partyjnej informacji teleksowej skierowanej do organizacji terenowych PZPR podano, że ujawniono w kraju 1500 listów ze znaczkami, w tym w Warszawie 600 szt., w Łodzi ok. 400. Trwające ponad rok dochodzenie nie doprowadziło SB do ustalenia i zatrzymania wykonawców akcji. Przesłuchiwano m.in.: ekspertów filatelistycznych z Warszawy i Krakowa, do których organizatorzy akcji wysłali znaczki, oraz jej pomysłodawcę Witolda Montygierda, w którego domu przeprowadzono drobiazgową rewizję. 1992 Polska Federacja Filatelistów uznała znaczek z nadrukiem za typowe fałszerstwo dywersyjno-propagandowe i podjęła decyzję o umieszczeniu go w katalogu PFF.

Wiesław Maciejewski

Opcje strony

do góry