Encyklopedia Solidarności kwiecień - 1985 -

Kalendarium kwiecień 1985

4

• TKK NSZZ „Solidarność” w składzie: Bogdan Borusewicz (Region Gdańsk), Zbigniew Bujak (Region Mazowsze), Tadeusz Jedynak (Region Śląsko-Dąbrowski), Marek Muszyński (Region Dolny Śląsk) oraz przedstawiciele Regionów Małopolska i Pomorze Zachodnie, wydaje komunikat w sprawie ordynacji wyborczej zgłoszonej przez PRON do Sejmu PRL. TKK domaga się przyjęcia ordynacji wyborczej, która gwarantowałaby m.in. prawo każdej grupy obywateli do wprowadzenia kandydatów na listy wyborcze, równe prawa wszystkim kandydatom, w tym zaniechanie tworzenia tzw. miejsc mandatowych, niezależną społeczną kontrolę przebiegu głosowania na wszystkich szczeblach. Ponadto zostaje wydana „Odezwa pierwszomajowa”, wzywająca do przeprowadzenia niezależnych manifestacji w dniu 1 V 1985 pod hasłami: podwyżek płac dla wyrównania wzrostu cen, przestrzegania prawa do 8-godzinnego dnia pracy i uwolnienia wszystkich więźniów politycznych. TKK domaga się też wprowadzenia dodatku drożyźnianego, który chroniłby automatycznie wszystkich pracowników przed skutkami podwyżek cen.

6

• Pobity i poparzony przez „nieznanych sprawców” zostaje ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, kapelan nowohuckiej „Solidarności”. Na brzuchu i policzku wypalono mu (najprawdopodobniej przy użyciu papierosów) literę „V”. Do ponownego napadu dojdzie w grudniu.

9

• W prasie podziemnej ukazuje się oświadczenie środowisk oświaty z Bydgoszczy, Torunia, Poznania, Gdańska, Krakowa i Warszawy w sprawie weryfikacji ideowo-politycznej (tzw. przeglądu kadry nauczycielskiej): W związku z przeprowadzoną przez władze oświatowe weryfikacją ideowo-polityczną stwierdzamy, że są to działania sprzeczne z etyką zawodu nauczycielskiego i Konstytucją PRL. Apelujemy do koleżanek i kolegów, aby bronili autonomii nauczycielskiej wynegocjowanej w Porozumieniach Sierpniowych w Gdańsku.

10

• O godz. 21.00 Grupy Oporu RKW „Solidarność” Mazowsze nadają przez urządzenie nagłaśniające pod warszawskim Aresztem Śledczym przy ul. Rakowieckiej audycję Radia Solidarność. Półgodzinnej emisji, dobrze słyszalnej za murem, nie są w stanie zakłócić spore siły MO (7 radiowozów) ani pogotowie techniczne, które przybywają w połowie trwania audycji. Więźniowie pawilonu III (dla politycznych) nagradzają audycję okrzykami i brawami.

12

• W trakcie pobytu w Polsce minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii Geoffrey Howe składa kwiaty i zapala świecę na grobie ks. Jerzego Popiełuszki. Ponadto spotyka się z gen. Wojciechem Jaruzelskim, a na przyjęciu w ambasadzie Wielkiej Brytanii – z opozycją. Przeprowadza rozmowę ze Stefanem Bratkowskim, Bronisławem Geremkiem, Tadeuszem Mazowieckim, Januszem Onyszkiewiczem, Krzysztofem Śliwińskim. Na konferencji prasowej następnego dnia G. Howe mówi, że rząd PRL nie otrzyma od jego kraju pomocy, jeśli nie będzie przestrzegał postanowień Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach.

13

• Aresztowany zostaje Czesław Bielecki, znany architekt, a także działacz podziemia - szef podziemnego wydawnictwa CDN, publikujący pod ps. Maciej Poleski.

14

• W Krakowie powstaje Ruch Wolność i Pokój. Z deklaracji założycielskiej:

[…] Podstawowym celem Ruchu będzie propagowanie i pozyskiwanie jak największych rzesz Polaków dla prawdziwej, niczym niezafałszowanej idei pokoju. „Słowo pokój – mówi Jan Paweł II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. w orędziu pokojowym z 1979 r. – stało się sloganem, który usypia lub zwodzi. Jest ono współcześnie wypowiadane przez tych, którzy głosząc hasła pokoju, współpracy i rozbrojenia pragną w ten sposób pozbawić wolnych ludzi na całym świecie środków i woli obrony swych swobód. Skala tego zjawiska sprawia, że dla coraz większych rzesz ludzkich – także w Polsce – intencje każdego wypowiadającego słowo pokój stały się moralnie podejrzane, a politycznie obce. Dlatego przede wszystkim pragniemy przywrócić moralną i polityczną wartość działaniom na rzecz pokoju.[…]

• Deklarację podpisują: Ewa Bik, Marek Bik, Radosłąw Huget, Anna Klich, Bogdan Klich, Marek Kozielski, Cezary Michalski, Agata Michałek, Konstanty Miodowicz, Wojciech Modelski, Jan Maria Rokita, Dariusz Rupiński, Barbara Syc, Piotr Świder, Janusz Trybus, Krzysztof Walczyk, Artur Waluś, Krzysztof Zydowicz, a także uczestnicy głodówki w obronie Marka Adamkiewicza.

• Impulsem do powstania ruchu była obrona skazanego za odmowę złożenia przysięgi wojskowej Marka Adamkiewicza. Ruch zapowiada pokojowa walkę o prawa obywatelskie, wolność sumienia i niepodległość narodową.

15

• Wychodzi pierwszy numer pisma „Kurier Mazowsza”. Redakcję tworzą: Tamara Sentkiewicz, Teodor Klincewicz, Grzegorz Jaczyński, Kuba Grydniewski, Jerzy Gumowski.

19

• W tydzień po spotkaniu Bronisława Geremka z brytyjskim ministrem spraw zagranicznych G. Howe’em sekretarz naukowy PAN prof. Z. Kaczmarek podpisuje decyzję o zwolnieniu B. Geremka z pracy w Instytucie Historii PAN, gdzie doc. B. Geremek pracował przez 30 lat.

25

• Abp Bronisław Dąbrowski i ks. Alojzy Orszulik spotykają się z gen. Czesławem Kiszczakiem w sprawie zdjęcia założonych przez SB podsłuchów w placówkach kościelnych. Gen. Wojciech Jaruzelski proponuje powołanie wspólnej komisji, w obecności której demontowano by sprzęt. Cz. Kiszczak ujawnia kulisy rozmowy z Grzegorzem Piotrowskim i Adamem Pietruszką w Sądzie Najwyższym. Przekonuje hierarchów kościelnych, że w rozmowie z oskarżonymi nakłaniał ich do wskazania inspiratorów zbrodni, ale odmówili. Potwierdza prawomocność wyroku i zapewnia, że Rada Państwa nie skorzysta z prawa łaski w najbliższym czasie.

26

• W Warszawie przywódcy państw stron Układu Warszawskiego podpisują protokół o przedłużeniu jego istnienia na kolejne 20 lat. I sekretarz KPZR Michaił Gorbaczow stwierdził konieczność […] otwartego omawiania pojawiających się różnic poglądów i wypracowania wspólnego stanowiska. Należy w porę usuwać nieporozumienia i wzajemne pretensje, nie dopuszczając do ich nawarstwiania. […] Stwierdza też, że […] każda z bratnich partii samodzielnie określa swoją politykę i jest za nią odpowiedzialna przed swoim narodem. […]

30

• W Zakładach Przemysłu Pończoszniczego Stella w Żyrardowie strajkuje szwalnia, następnie wszystkie wydziały oprócz biurowca. Robotnice żądają podwyżki pensji zasadniczej o 3 tys. zł. Strajk trwa do 2 V 1985, gdy po rozmowie załogi z przedstawicielem Ministerstwa Pracy i Płac uzgodnione są nowe warunki wynagrodzenia.