Aktualnie znajdujesz się na:
styczeń
Kalendarium styczeń 1987
- W Warszawie utworzona zostaje grupa polityczna Unia Demokratów Baza, kierowana przez Waldemara Pernacha, Lecha Antonowicza i Andrzeja Święcickiego. Liczy ok. 30 stałych członków i kilkudziesięciu współpracowników. Organem UD
Baza
jest wychodzący od VI 1983 miesięcznik „Baza” – do I 1990 ukaże się 69 numerów.
9
- W Warszawie przed 10-piętrowym budynkiem naprzeciwko miejsca pracy znaleziono zwłoki 46-letniego Zbigniewa Wołoszyna, działacza podziemnej „Solidarności”, fizyka, pracownika Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie. Badał skutki wybuchu reaktora w Czarnobylu.
- We Wrocławiu funkcjonariusze MO i SB przeprowadzają rewizje w mieszkaniach Radosława Gawlika, Bożeny Gubbiak, Pawła Jacha i Marka Krukowskiego, po czym zatrzymują ich na 48 godz. R. Gawlikowi i M. Krukowskiemu udaje się zbiec z konwoju.
10
- W Warszawie odbywa się, nielegalnie,
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
Krajowy Zjazd Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Biorą w nim udział przedstawiciele środowisk studenckich Łodzi, Katowic, Krakowa, Radomia, Warszawy i Wrocławia.
11
- W czasie wizyty gen. Wojciecha Jaruzelskiego we Włoszech na Stadionie Olimpijskim w Rzymie podczas meczu rozrzucono z samolotu tysiące ulotek wzywających do poparcia dla „Solidarności”. Akcję przeprowadził włoski związek zawodowy metalowców.
13
- Ojciec Święty Jan Paweł II udziela audiencji gen. Wojciechowi Jaruzelskiemu. Spotkanie trwa ok. 70 min. W. Jaruzelski: Dwóch Polaków powinno się zawsze porozumieć, zwłaszcza w sprawach najważniejszych dla Polski i świata.
14
- Umiera 19-letni Grzegorz Luks. Pobity i skopany przez patrol MO w nocy z 29 na 30 VIII, 31 VIII trafił do szpitala. Zmarł w wyniku powikłań po pourazowej torbieli trzustki.
- Z listu Komitetu Helsińskiego w Polsce do uczestników konferencji KBWE w Wiedniu: […] Władze PRL zamierzają wprowadzić nowy środek represji przeciwko obywatelom uczestniczącym w niezależnej działalności publicznej. Projektowane są konfiskaty mieszkań pod pretekstem uznania ich za narzędzie przestępstwa [...]. Pozbawienie mieszkań jest pozbawieniem jednostki i rodziny podstaw egzystencji. Oznaczałoby to drastyczne pogwałcenie zasad obowiązujących w cywilizowanych społeczeństwach i jako takie zasługuje na powszechne i stanowcze potępienie. […]
15
- W Kopalni Węgla Kamiennego ZMP w Katowicach oddział wydobywczy G-6 odmawia zjechania na dół. Protest przeciwko niskim zarobkom trwa trzy zmiany. Oddział G-6 zostaje zlikwidowany przez przeniesienie pracowników na inne odcinki pracy kopalni.
16
- Zostaje ogłoszony komunikat informujący, że w Warszawie odbyło się spotkanie Tymczasowej Rady „Solidarności” z udziałem działaczy z Białegostoku, Bielska-Białej, Bydgoszczy, Gdańska, Gorzowa, Górnego Śląska, Kielc, Lublina, Łodzi, Poznania, Radomia, Szczecina, Torunia, Warszawy, Wrocławia. Dyskutowano na temat zakresu i trybu prac zmierzających do skupienia członków Związku wokół programu przeciwdziałania stagnacji gospodarczej, degradacji środowiska, dewastacji zasobów kraju i pogarszającym się warunkom życia.
16-17
- W nocy w Warszawie zostaje oblany czerwoną farbą i udekorowany napisami „Solidarność” tzw. UBelisk – pomnik poległych w walce o utrwalanie władzy ludowej. Władze miasta odwołują zaplanowane w tym miejscu złożenie kwiatów w rocznicę tzw. wyzwolenia Warszawy, czyli wkroczenia wojsk sowieckich w 1945 r.
21
- Powstaje
Komisja Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność” Komisja Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność” Komisja Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”, powstała z inicjatywy Zofii i Zbigniewa Romaszewskich, działała od 10 XII 1986 (z akceptacją przewodniczącego „S” Lecha Wałęsy) do 1989 na terenie całego kraju. Celem KIiP była pomoc represjonowanym poprzez udzielanie opieki adwokackiej, wsparcia materialnego, zbieranie i rozpowszechnianie informacji o łamaniu prawa w Polsce; podstawę finansową stanowił Polski Fundusz Obrony Prawnej zebrany w 1985 przez Zofię Romaszewską podczas pobytu w USA. Ogólnokrajowe spotkania KIiP odbywały się w parafii św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej (u ks. Leona Kantorskiego), zwykle 1 raz w mies., poprzedzane najczęściej mszą św., nast. w sali parafialnej, omawiano aktualną sytuację i przypadki represji, którymi zajmowali się interwenci, ustalano miejsca i terminy przyjazdu adwokatów. Od 1986 Komisja nieregularnie (co 1 lub 2 mies.) wydawała pismo „Prawo i Bezprawie” (red. Wanda Falkowka, Wiktor Mikusiński, Barbara Różycka), od 1988 „Informację Komisji Interwencji i Praworządności” – 2 razy w mies. (red. Nelly Biesiekierska, Barbara Różycka, Jarosław Szczepański, Andrzej Malanowski). W nr. 4. „PiB” (II 1987) opublikowano „Stanowisko Związku w kwestii prawa i praworządności” oraz „Deklarację działalności interwencyjnej”, zapowiadającą m.in.: […] „podejmowane będą sprawy indywidualne i zbiorowe sympatyków i członków Związku, a także szczególnie drastyczne przypadki łamania praworządności. Interwencje będą prowadzone przez wykorzystanie oficjalnych instytucji, opiekę i poradnictwo prawne, mobilizację opinii publicznej. Za najpilniejsze zadania uważamy: 1. Uwolnienie pozostałych więźniów politycznych, 2. Sprawę represji karno-administracyjnych, 3. Sprawę uprawnień pracowniczych. Apelujemy do środowiska naukowego i praktyków prawa o podjęcie współpracy z nami. Deklarujemy gotowość do współpracy z działalnością charytatywną Kościoła w zakresie walki z niesprawiedliwością i krzywdą ludzką. Dozwolone jest wszystko, czego prawo nie zakazuje, a nie tylko to, na co wyraźnie zezwala. Jeśli nie pamiętamy o tym – ograniczamy nasze prawo do wolności”. „Deklarację...” podpisali: Alina Pienkowska (Gdańsk), Janina Wehrstein (Sopot), Tadeusz Jedynak (Żory), Jerzy Stępień (Kielce), Krzysztof Dobrecki (Konin), Zbigniew Fijak, Stanisław Handzlik i Jan Rokita (Kraków), Zenobia Kita, Janina Szymajda i Janusz Mazurek (Lublin), Józef Śreniowski (Łódź), Andrzej Szkaradek (Nowy Sącz), Eliza Jadczak (Płock), Lech Dymarski, Aleksandra Bessert i Feliks Kubiak (Poznań), Anna Urbanowicz (Skierniewice), Ewa Kuberna (Stalowa Wola), Andrzej Milczanowski i Jan Kostecki (Szczecin), Krystyna Sienkiewicz (Toruń), Mieczysław Tarnowski (Wałbrzych), Z. Romaszewski, Ewa Tomaszewska i Witold Biesiekierski (Warszawa), Antoni Lenkiewicz (Wrocław). Od momentu podpisania deklaracji skład Komisji zaczęto podawać na ostatniej lub pierwszej stronie „PiB”, wraz z adresami i numerami telefonów. Ponadto aktywną działalność w KIiP z podaniem swoich adresów prowadzili niepodpisani pod deklaracją m.in.: Marek i Ewa Jakubcowie (Wrocław), Natasza i Ryszard Gawlik (Kielce), Julian Zawadzki (Lubin), Wiesław Tomasik i Adam Pawluś (Jasło), Danuta Skorenko (Katowice), Nelly Biesiekierska (Warszawa), Stefania Hejmanowska i Teresa Klimek (Gorzów), Jerzy Zimowski (Szczecin), Marek Czekalski (Łódź), Grzegorz Kutermankiewicz (Ostrołęka), Jan Rejczak (Radom), Elżbieta Jędrzejuk (Siedlce), Henryk Grządzielski (Słupsk), Barbara Kojer (Zakopane),Ryszard Matusiak (Jelenia Góra), Ewa Sypytkowska, Adam Szóstko, ks. Stanisław Suchowolec (Białystok). Upublicznienie personaliów i oficjalne występowanie przeciwko bezprawiu w PRL umożliwiały represjonowanym z różnych miejscowości dotarcie do przedstawicieli KIiP i uzyskanie pomocy, stanowiły też przykład odwagi cywilnej (zdania na ten temat były jednak podzielone). Pół roku później tę samą drogę jawności przyjęli działacze Komitetów Założycielskich „S” przy składaniu wniosków do Sądów Wojewódzkich o ponowną rejestrację Związku. Komisja odegrała ważną rolę w zapewnieniu tym strukturom bezpieczeństwa prawnego i finansowego, gł. w okresie strajków w 1988. Wśród prawników, dowożonych przez KIiP na sale sądowe, byli m.in.: Władysław Siła-Nowicki, Zofia Adamowicz, Maria Minkiewicz, Piotr Ł. Andrzejewski, Jan Olszewski, Andrzej Radlicki, Jacek Taylor, Andrzej Lech-Mirski, Jerzy Naumann, Andrzej Grabiński, Witold Lis-Olszewski, Wiesław Johann, Leszek Piotrowski, Andrzej Kern, Anna Bogucka-Skowrońska, Andrzej Rozmarynowicz; z przedstawicielami Komisji współpracowali też lokalni prawnicy. Poszkodowanym zwracano pieniądze za grzywny orzeczone przez kolegia ds. wykroczeń (VIII-XII 1988 wypłacono rekompensaty 227 kar finansowych na kwotę ponad 10 mln zł), zwolnionym z pracy wypłacano pensje; wysokość pomocy dla strajkujących: Huta im. Lenina – 32 mln zł, Huta Stalowa Wola – 20 mln zł, Stocznia Gdańska im. Lenina – 15 mln zł). Ponadto KIiP wypłacała rekompensaty postrajkowe dla Stoczni i Portu w Szczecinie oraz we wszystkich strajkujących kopalniach Jastrzębia-Zdroju i Katowic. Okazją do wypełnienia roli rzecznika praworządności była 25-28 VIII 1988 Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka w Krakowie-Mistrzejowicach na terenie parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego pod egidą ks. Kazimierza Jancarza, zorganizowana z udziałem KIiP. 10 XII 1987, w związku z działalnością KIiP, Z. i Z. Romaszewskich uhonorowano międzynarodową Nagrodą Dnia Praw Człowieka Fundacji Aurora (wręczoną na Uniwersytecie Stanford w Kalifornii, bez udziału nagrodzonych). Po 1989 niektórzy działacze KIiP rozpoczęli działalność polityczną, inni poświęcili się karierze zawodowej. Próbę kontynuacji działalności interwencyjnej stanowiło Biuro Interwencji Kancelarii Senatu, kierowane przez Z. Romaszewską 1989-1994; zostało jednak rozwiązane w wyniku tendencji ograniczania trybu skarg i wniosków.
Region Małopolska, w składzie: Zbigniew Fijak, Stanisław Handzlik, Wacław Niemirski, Jan Rokita, Andrzej Szkaradek.
22
- W Berlinie Wschodnim zostaje aresztowany Petr Pospichal, sygnatariusz Karty 77, pod zarzutem rozpowszechniania polskich wydawnictw niezależnych oraz utrzymywania aktywnych kontaktów z działaczami podziemnej „Solidarności”. Grozi mu kara od 3 do 10 lat więzienia.
- W Poznaniu 35 intelektualistów (w większości profesorów wyższych uczelni) podpisuje list do Sejmu PRL w sprawie nadużywania ustawy z dn. 24 X 1986 (o zmianie niektórych przepisów prawa o wykroczeniach), mającej świadczyć o normalizacji sytuacji społeczno-politycznej w kraju, oraz złagodzeniu postępowania wobec sprawców niektórych przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu – w rzeczywistości ustawa stworzyła szerokie możliwości jej nadużywania, oddała bowiem w ręce funkcjonariuszy MO możliwość decydowania, czy sprawa nadaje się do sądu, czy do rozpatrywania przez Kolegium ds. Wykroczeń.
26
- TKK i
Tymczasowa Rada NSZZ „Solidarność” Tymczasowa Rada NSZZ „Solidarność” Tymczasowa Rada NSZZ „Solidarność”, ciało powołane przez Lecha Wałęsę 29 IX 1986 w odpowiedzi na ogłoszoną przez władze PRL amnestię. W jej skład weszli: Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Tadeusz Jedynak, Bogdan Lis, Janusz Pałubicki, Józef Pinior. TR „S” była organem jawnym, jej zadaniem miało być „wypracowanie nowego modelu działalności, jawnej i legalnej”. W pierwszym oświadczeniu TR „S” postulowała przywrócenie możliwości swobodnego zrzeszania się jako warunku rozpoczęcia dialogu nt. reformy gospodarki. TR „S” odbyła kilka spotkań, wydała 7 oświadczeń, z czego 4 sygnowane były z TKK „S” i przewodniczącego L. Wałęsą. W odpowiedzi na powstanie TR „S” w III 1987 powołana została Grupa Robocza KK, której członkowie domagali się zwołania statutowych władz Związku w składzie sprzed 13 XII 1981. TR „S” zakończyła działalność 25 X 1987, gdy powołano Krajową Komisję Wykonawczą „S”.
oraz przewodniczący Związku
Lech
Wałęsa wydają wspólne oświadczenie w sprawie cen i płac: […] Stwierdzamy z całą mocą, że dla uzyskania trwałych pozytywnych zmian w polskiej gospodarce konieczna jest autentyczna reforma gospodarcza. Ogólne założenia takiej reformy powinny opierać się na zasadach gospodarki rynkowej [...]. Nie zgadzamy się na pokrywanie przez społeczeństwo kosztów nieracjonalności systemu gospodarczego. Można akceptować wyrzeczenia tylko wtedy, gdy towarzyszy im perspektywa lepszej przyszłości. Tej perspektywy obecnie nie ma. Nie inflacja bez reformy, ale właśnie reforma rynkowa mogłaby po pewnym czasie powstrzymać spadek poziomu życia [...].
27
- John Vanderveken – Sekretarz Generalny MKWZZ kieruje list do TKK: Decyzja akceptująca podwójną afiliację stanowi dotychczas niespotykany precedens i jest jednoznacznie dowodem szacunku, jakim międzynarodowy wolny ruch związkowy darzy NSZZ „Solidarność” ze względu na wszystkie okoliczności jego działania – chodzi o włączenie „Solidarności” do Światowej Konfederacji Pracy i Międzynarodowej Konfederacji Wolnych Związków Zawodowych. Zwraca się też do Lecha Wałęsy: Afiliacja jest kamieniem węgielnym międzynarodowej solidarności związkowej i stanowi organiczną podstawę takiej solidarności. W rodzinie wolnych związków zawodowych jesteśmy pewni, że NSZZ „Solidarność” będzie miała tyle solidarności do zaoferowania, ile do otrzymania.
28
- Niezależni działacze z regionu dolnośląskiego wystosowują list do min. gen. Czesława Kiszczaka w sprawie bezprawnych metod stosowanych wobec Władysława Frasyniuka przez służby wywiadowcze WUSW we Wrocławiu. Inwigilacja, jakiej jest systematycznie poddawany, przybrała formę ostrego i ścisłego nadzoru uniemożliwiającego normalne życie. Osoby kontaktujące się z W. Frasyniukiem są zatrzymywane, legitymowane i wzywane na nieformalne przesłuchania.
30
- W Krakowie zostaje utworzona Studencka Sekcja Polskiej Ligi Praw Człowieka w składzie: Agata Michałek, Paweł Sabuda, Artur Then, Tomasz Jarecz, Konrad Zbrożek, Stanisław Kalicki, Krzysztof Kalarus, Jacek Torbicz. Zamierza ona zająć się zbadaniem ustawy o szkolnictwie wyższym i wszelkich aktów prawnych opartych na niej co do zgodności tych aktów z normami prawa międzynarodowego, a także stawać w obronie więźniów politycznych, studentów z Krakowa (rozrzucali ulotki metodą pirotechniczną), którzy mimo ubiegłorocznej amnestii nadal są przetrzymywani w więzieniu pod zarzutem terroryzmu.
- Lech Wałęsa i doradcy „Solidarności” (Bronisław Geremek, Jacek Kuroń, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Janusz Onyszkiewicz, Klemens Szaniawski, Witold Trzeciakowski, Andrzej Wielowieyski) spotykają się z zastępcą sekretarza stanu USA Johnem Whitehaedem. Wyraża on pełne poparcie i uznanie dla aspiracji polskiego społeczeństwa, a także zapewnia o stałej popularności i sympatii, jaką w USA cieszy się Lech Wałęsa i cała „Solidarność”.