Encyklopedia Solidarności listopad - 1987 -

Kalendarium listopad 1987

2

• We Wrocławiu SB uprowadza współpracownika Solidarności Walczącej Dariusza Bogdana (wcześniej wielokrotnie zatrzymywanego, bitego i więzionego). Po wywiezieniu do lasu, ok. 25 km za miasto, funkcjonariusze nakazują mu kopać grób; po jakimś czasie odjeżdżają.

3

• W Gdańsku Aleksander Hall i mec. Jacek Taylor składają w Wydziale Spraw Wewnętrznych WRN dokumenty konieczne do rejestracji Gdańskiego Klubu Politycznego im. Lecha Bądkowskiego, pisarza, rzecznika prasowego MKS podczas strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 r. Deklarację założycielską podpisują: Szczepan Baum, Ewa Górska, Grzegorz Grzelak, Aleksander Hall, Dariusz Kobzdej, Arkadiusz Rybicki, Marian Terlecki, Donald Tusk, Andrzej Zarębski.

6

• W Warszawie odbywa się spotkanie 45 przedstawicieli środowisk twórczych, intelektualistów, działaczy związkowych i politycznych, sygnatariuszy oświadczenia z 31 V, zaproszonych przez Lecha Wałęsę, aby kontynuować dyskusję rozpoczętą 30 V. Debata dotyczy wpływu przemian w bloku wschodnim na sytuację społeczną w Polsce, kryzysu gospodarczego i politycznego, roli „Solidarności” oraz innych niezależnych środowisk i instytucji w warunkach obecnych zmian.

9

• We Wrocławiu aresztowani zostają Kornel Morawiecki, ukrywający się od 13 XII 1981 przywódca Solidarności Walczącej, i działaczka SW Hanna Łukowska-Karniej – pod zarzutem przemytu przedmiotów mających służyć działalności terrorystycznej. K. Morawiecki zostaje przewieziony śmigłowcem do Warszawy i osadzony w Centralnym Areszcie Śledczym przy ul. Rakowieckiej. W kolejnych dniach we Wrocławiu i wielu miastach Polski odbędą się akcje ulotkowe i demonstracje domagające się uwolnienia K. Morawieckiego i innych więźniów politycznych. Funkcję przewodniczącego SW przejmuje Andrzej Kołodziej.

10

• W kościele św. Klemensa w Warszawie odbywa się zorganizowane przez Duszpasterstwo Ludzi Pracy Duszpasterstwo Ludzi Pracy Duszpasterstwo Ludzi Pracy przy parafii św. Józefa w Częstochowie, powstało w 1985. Organizatorem i duszpasterzem był proboszcz ks. Zenon Raczyński, który od XI 1984 w każdą drugą niedzielę miesiąca odprawiał Msze za Ojczyznę i wygłaszał patriotyczne kazania. Archidiecezji Warszawskiej pierwsze od stanu wojennego spotkanie przedstawicieli Komitetów Założycielskich „Solidarności”, samorządów pracowniczych i Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy, struktury kościelne, faktycznie posiadające charakter stowarzyszeń, których celem było wzmocnienie moralne i rozwój duchowy pracujących, a także pobudzenie ich do aktywności w życiu zawodowym i społecznym. Ich działalność nie zawsze była całkowicie jawna. Pierwsze DLP powstały w 1973, szczególny rozkwit tych struktur, często przy współudziale laikatu, nastąpił w okresie stanu wojennego i delegalizacji „S”, co wynikało z bieżących potrzeb – głównie pomocy internowanym działaczom związku, ale także np. potrzeby wspólnotowości czy dalszego samokształcenia po zawieszeniu działalności kursów organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetu Latającego. Zazwyczaj opiekunami duszpasterstw byli księża diecezjalni: proboszczowie albo delegowani do tej pracy wikariusze, np. Jerzy Popiełuszko, który od I 1979 pełnił posługę jako duszpasterz średniego personelu medycznego w archidiecezji warszawskiej. Jednym z prężniej działających DLP kierował w parafii św. Maksymiliana w nowohuckich Mistrzejowicach ks. Kazimierz Jancarz, który organizował tam m.in. czwartkowe Msze za Ojczyznę. Z duszpasterstwem tym był związany ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Często opiekę nad DLP sprawowali także księża zakonnicy. DLP przede wszystkim pogłębiały świadomość chrześcijańską; ich członkowie poznawali katolicką naukę społeczną, papieskie encykliki, aktualności z życia gospodarczego i społecznego. W ramach DLP organizowano od 1982 Ogólnopolską Pielgrzymkę Ludzi Pracy, która w 3. sobotę i niedzielę IX każdego roku wyruszała (i wyrusza) na Jasną Górę. DLP organizowały pielgrzymki także do innych miejsc kultu religijnego. Choć wszystkie one miały charakter religijny, pozwalały zarazem pracownikom, szczególnie tym zrzeszonym w „S”, na zamanifestowanie jedności i starań w walce o wolność, godność człowieka pracy i prawa pracownicze. Przeciwko DLP protestowały niejednokrotnie władze państwowe, traktując ich działalność jako zagrożenie w sferze wpływu na środowiska robotnicze. DLP prowadziły ponadto działalność samokształceniową, budowały poczucie wspólnoty w kręgu wartości chrześcijańskich, wywierały pozytywny wpływ na życie religijne, społeczne, rodzinne, zawodowe i polityczne. Regionu Mazowsze. W przyjętym przez ok. 300 zgromadzonych oświadczeniu czytamy m.in.: Jest jedna zasada, która zapewni przebudowę polskiego życia publicznego: zasada pluralizmu. Żądanie prawa do pluralizmu gospodarczego, społecznego i politycznego określa nasz program działania dla kraju. Przywrócenie pluralizmu związkowego, przywrócenie NSZZ „Solidarność” prawa do legalnej działalności jest warunkiem upodmiotowienia załóg pracowniczych i powodzenia reformy.

11

• Z okazji 69. rocznicy odzyskania niepodległości w wielu miastach Polski (m.in.: Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Lublinie, Olkuszu, Toruniu i Warszawie) odbywają się demonstracje, organizowane przez NZS, KPN, FMW, NRR. Dochodzi do licznych zatrzymań.

• Przed Konsulatem Generalnym PRL w Chicago odbywa się demonstracja, zorganizowana przez Kongres Polonii Amerykańskiej oraz organizacje Freedom for Poland i Pomost, której uczestnicy domagają się uwolnienia Kornela Morawieckiego i innych więźniów politycznych.

14-15

• W Rzeszowie na spotkaniu ponad 80 działaczy niezależnego ruchu ludowego i związkowego z różnych rejonów Polski zostaje powołany Niezależny Ruch Ludowy Solidarność. Zebrani negatywnie oceniają proponowany przez rząd PRL projekt reform poprzedzony referendum.

15

• W Warszawie odbywa się Zjazd Założycielski Polskiej Partii Socjalistycznej. Obrady przerywa wkroczenie kilkunastu funkcjonariuszy SB. Wszyscy zostają spisani, a Andrzej Malanowski, Grzegorz Ilka, Piotr Ikonowicz i Jerzy Jacki przewiezieni na Komendę Stołeczną MO, a w ich mieszkaniach zostaje przeprowadzone przeszukania. Następnie w jednej z warszawskich kawiarni odbywa się II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. tura Zjazdu. Deklarację założycielską podpisuje 37 osób, m.in.: Władysław Goldfinger-Kunicki, Aleksander Krystosiak, Jan Józef Lipski, Agata Michałek, Marek Nowicki, Jacek Pawłowicz, Józef Pinior.

• Do KKW wchodzi Jan Andrzej Górny, od lata 1985 przewodniczący Śląsko-Dąbrowskiego RKW. Zapada decyzja o utworzeniu biura pełniącego funkcję stałego sekretariatu KKW z siedzibą w Gdańsku i delegaturą w Warszawie.

19

• Jan Andrzej Górny zostaje aresztowany w Gliwicach, pod zarzutem posługiwania się cudzym dowodem osobistym i uchylania się od obowiązku alimentacyjnego.

• Sejm PRL powołuje urząd Rzecznika Praw Obywatelskich – zostaje nim prof. Ewa Łętowska. Rzecznik rozpocznie pracę 1 I 1988.

22

• W mieszkaniu prof. Jana Kielanowskiego odbywa się III tura Zjazdu Założycielskiego PPS. Wybrano władze w składzie: przewodniczący – Jan Józef Lipski, wiceprzewodniczący – Władysław Goldfinger-Kunicki, Józef Pinior, sekretarz – Andrzej Malanowski, członkowie Prezydium – Piotr Ikonowicz, Andrzej Kowalski, Aleksander Krystosiak, Marek Nowicki.

24-29

• W dniach poprzedzających referendum w wielu miastach Polski odbywają się demonstracje uliczne. 24, 25 i 27 we Wrocławiu demonstranci oprócz wzywania do bojkotu głosowania domagają się uwolnienia Kornela Morawieckiego i Hanny Łukomskiej-Karniej. W ciągu tych trzech dni milicja zatrzymuje ok. 150 osób, w tym przywódców „Solidarności” Władysława Frasyniuka i Józefa Piniora. W Lublinie demonstracje mają miejsce 20 i 27 XI.

• W Warszawie różnego typu akcje odbywają się w wielu punktach miasta, m.in. na ul. Marszałkowskiej, na Woli, Grochowie, Saskiej Kępie.

28

• Nadana zostaje pierwsza audycja Radia Solidarność w Przemyślu, przekazująca apel KKW o bojkot referendum.

• We Wrocławiu w przeddzień referendum na ulicach widać ZOMO, patrole SB w cywilnych samochodach z operacyjnymi numerami rejestracyjnymi oraz piesze patrole w zakładach i na podwórkach. Przed lokalami przygotowanymi do referendum stoją 2-osobowe patrole MO (od godz. 18.00 do 6.00). Podobne akcje przeprowadzane są w wielu miastach Polski.

29

• Odbywa się referendum (drugie w historii PRL) na temat tempa i zakresu reform gospodarczych i politycznych. Władza zadała narodowi dwa pytania:

1.Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki, zmierzającego do wyraźnej poprawy warunków życia społeczeństwa, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-, trzyletni okres szybkich zmian?
2. Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorządności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?

• Według oficjalnych danych w referendum wzięło udział 67,3% uprawnionych i była to najniższa frekwencja w historii PRL. Na pierwsze pytanie „tak” odpowiedziało 66,04% głosujących, a na drugie - 69,03%.

• W Krakowie demonstruje ok. 400 działaczy i sympatyków KPN.

• W Gdańsku po mszy w kościele św. Brygidy demonstruje ok. 2 tys. osób.