Encyklopedia Solidarności kwiecień - 1989 -

Kalendarium kwiecień 1989

1

• Na Uniwersytecie Warszawskim odbywa się Niezależne Forum Kultury.

2

• W Lublinie milicja brutalnie rozbija wiec Konfederacji Polski Niepodległej.

4

• W Warszawie przed siedzibą Urzędu Rady Ministrów, gdzie odbywają się rozmowy Okrągłego Stołu, pikietują rolnicy, domagający się rozpoczęcia rozmów na temat sytuacji socjalnej wsi. Rolnicy zapowiadają wstrzymanie sprzedaży produktów rolnych do państwowych punktów skupu.

5

• Kończą się obrady Okrągłego Stołu. Uzgodniono:

- utworzenie drugiej izby parlamentu Senat – z liczbą 100 senatorów wybieranych w wyborach większościowych (po 2 senatorów z 47 województw, a w woj. warszawskim i katowickim po 3);
- parytetowe wybory do Sejmu – 65% miejsc (299 mandatów) ma być zagwarantowane dla PZPR, ZSL i SD (60%) oraz dla satelickich organizacji katolików – PAX, UChS i PZKS (5%), 264 mandaty byłyby obsadzane w wyniku wyborów w okręgach wielomandatowych i 35 z tzw. listy krajowej, rezerwowującej miesca dla najbardziej znanych przedstawiciele partyjnych; o pozostałe 35% miejsc (161 mandatów) mają walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni;
- utworzenie urzędu Prezydenta PRL, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią kadencję;
- zmianę prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiłaby rejestrację Solidarności;
- dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, wznowienie „Tygodnika Solidarność”);
- przyjęcie „Stanowiska w sprawie polityki społecznej i gospodarczej oraz reform systemowych”, jednak bez bardziej znaczących konkretów w sprawie reform gospodarczych.

• Z końcowego przemówienia gen. Czesława Kiszczaka: […] Deklarujemy wolę rzetelnego wypełniania umowy, którą dzisiaj symbolicznie zawieramy. Nadajemy jej moc trwałą, zgodnie ze starą zasadą „pacta sunt servanta” – umowy zobowiązują.

• Z końcowego przemówienia Lecha Wałęsy: Nie ma wolności bez „Solidarności” – to jest prawda, z którą przyszliśmy do „okrągłego stołu”. [...] Zabiegaliśmy o konkretne ustalenia, które mogą zostać wcielone w życie natychmiast. Takie jak legalizacja „Solidarności”, „Solidarności Rolników”, Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Te postulaty zostały przez stronę rządowo-koalicyjną przyjęte. Osiągnęliśmy tym samym niezbędne minimum dla wkroczenia na szlak przemian demokratycznych. Zawarte porozumienie przewiduje także m.in. utworzenie urzędu prezydenta, wolne wybory do senatu oraz podział mandatów w wyborach do sejmu (65% miejsc dla strony rządowej, 35% dla opozycji).

7

• Sejm uchwala zmiany w Konstytucji PRL, zgodnie z ustaleniami Okrągłego Stołu.

• Z uchwały KKW NSZZ „Solidarność”: […] Uważamy za sprawę pierwszorzędnej wagi, aby w najbliższych wyborach maksymalnie wykorzystać powstałe możliwości, mimo że nie będą to jeszcze wybory w pełni demokratyczne. KKW NSZZ „Solidarność” powierza kierowanie kampanią wyborczą Komitetowi Obywatelskiemu, którego struktura zostanie rozszerzona o komitety regionalne. Spotyka się to z krytyczną oceną części działaczy „Solidarności”, którzy uważają, że Komitet Obywatelski nie jest wystarczająco reprezentatywny do występowania w imieniu całej opozycji. […]

8

• Na posiedzeniu Komitetu Obywatelskiego Aleksander Hall, Adam Strzembosz, Tadeusz Mazowiecki i Jan Olszewski występują z propozycją poszerzenia jego składu. Jednak większość członków Komitetu podziela stanowisko Bronisława Geremka, Jacka Kuronia i samego Lecha Wałęsy, uznając, że najważniejsze jest utrzymanie jedności ruchu, a próby rozszerzenia obozu solidarnościowego mogą doprowadzić do jego rozpadu – i w konsekwencji do porażki wyborczej. Ostatecznie, w czasie głosowania za przyjęciem formuły zaproponowanej przez KKW opowiada się 66 członków Komitetu, 19 popiera projekt budowy szerokiej koalicji, 13 wstrzymuje się od głosu.

• W Szczecinie demonstracja na rzecz wolnych wyborów organizowana przez (1 z 2) Tymczasowy Zarząd Regionu „Solidarności” w Szczecinie oraz Konfederację Polski Niepodległej, Polską Partię Socjalistyczną i Federację Młodzieży Walczącej zostaje rozpędzona przez milicję. Zatrzymane osoby (ok. 20) są bite i kopane.

9

• W Gdańsku po mszy św. w kościele św. Brygidy ok. 2 tys. manifestantów z transparentami Solidarności Walczącej wznosi okrzyki nawołujące do bojkotu czerwcowych wyborów: Nie chcemy władzy z obcego nadania, chcemy tę władzę pozbawić władzy.

11

• W Lublinie - manifestacja dla uczczenia pamięci polskich oficerów zamordowanych w Katyniu, zorganizowana przez Konfederację Polski Niepodległej i Niezależne Zrzeszenie Studentów.

12

• Na konferencji prasowej Lech Wałęsa informuje, że w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie złożono wniosek o rejestrację NSZZ „Solidarność”.

13

• Rada Państwa wyznacza daty wyborów do parlamentu (4 i 18 VI) oraz powołuje 21-osobową Państwową Komisję Wyborczą, w której znajduje się 6 przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego.

17

• Sąd Wojewódzki w Warszawie rejestruje NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku.

18

• Na spotkaniu Lecha Wałęsy z gen. Czesławem Kiszczakiem powołana zostaje Komisja Porozumiewawcza, której zadaniem jest nadzór nad realizacją postanowień Okrągłego Stołu.

• W gmachu Sejmu następuje spotkanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego i Lecha Wałęsy. Telewizja pokazuje powitanie polityków – gen. W. Jaruzelski: Góra z górą…, L. Wałęsa: Tym razem chyba się nie rozejdziemy, gen. W. Jaruzelski: Wszystko dla dobra Polski.

• Regionalny Komitet Strajkowy NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk wzywa do bojkotu wyborów do Senatu i Sejmu PRL.

19

• Drugie posiedzenie Komisji Porozumiewawczej z udziałem gen Czesława Kiszczaka i Lecha Wałęsy – rozmowa zdominowana jest wzajemnymi pretensjami o ton i metody kampanii wyborczej.

19-22

• Lech Wałęsa, Bronisław Geremek, Tadeusz Mazowiecki i Witold Trzeciakowski przebywają z wizytą w Rzymie. Delegacja „Solidarności” zostaje przyjęta przez Ojca Świętego Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. i spotyka się z przywódcami włoskich związków zawodowych, a także z prezydentem, premierem i ministrem spraw zagranicznych Włoch.

20

• Sąd Wojewódzki w Warszawie rejestruje Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” Rolników Indywidualnych z siedzibą w Warszawie.

23

• W Warszawie Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie, powołany 18 XII 1988 w podziemiach kościoła Bożego Miłosierdzia w Warszawie. Tworzyła go grupa 135 osób: intelektualistów i działaczy związkowych zaproszonych przez L. Wałęsę. Dominującą rolę odgrywali doradcy L. Wałęsy z lat 1980-1981, b. działacze KSS KOR. Wpływ tej grupy na kształt Komitetu oraz nierozszerzenie zaplecza politycznego na inne opozycyjne środowiska stały się w przyszłości źródłem konfliktów w Komitecie. z udziałem przedstawicieli Regionalnych Komitetów Obywatelskich zatwierdza listę kandydatów do Sejmu i Senatu oraz przyjmuje program wyborczy Komitetu. Listę popiera 92 uczestników spotkania, 1 jest przeciw, 9 wstrzymuje się od głosu.

25

• W Warszawie ZOMO rozpędza przedwyborczy wiec zorganizowany przez Konfederację Polski Niepodległej.

28

• Polskie Radio nadaje pierwszą audycję przygotowaną przez zespół Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Jacek Kuroń przedstawia program wyborczy „Solidarności”.

29

• W Stoczni Gdańskiej im. Lenina spotkanie kandydatów na posłów i senatorów z ramienia Komitetu Obywatelskiego z Lechem Wałęsą. Fotografie każdego z kandydatów z przewodniczącym „Solidarności” zostaną wykorzystane na plakatach wyborczych (co się okaże jednym z najcelniejszych posunięć propagandowych opozycji).

• Posiedzenie Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”. W skład KKW przyjęty zostaje Bogdan Borusewicz, Lech Kaczyński i Henryk Wujec. Powołane zostaje Prezydium KKW w składzie: Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Stefan Jurczak, Lech Kaczyński, Bogdan Lis, Jacek Merkel, Andrzej Milczanowski, Janusz Pałubicki, Alojzy Pietrzyk, Antoni Tokarczuk, Henryk Wujec.