Bal Walenty
Walenty Bal, ks., ur. 17 I 1920 w Jasionce k. Rzeszowa, zm. 10 I 2002 w Rzeszowie. Ukończył
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
Państwowe Gimnazjum i Liceum w Przemyślu (1939), absolwent Przemyskiego Seminarium Duchownego (w czasie wojny funkcjonującego w Brzozowie-Zdroju), 1944 święcenia kapłańskie.
1945–1948 wikariusz w parafii św. Piotra i Pawła w Borku Starym, 1948–1954 w parafii św. Wojciecha i Stanisława w Rzeszowie, 1951–1953 katecheta w I LO i Zespole Szkół Mechanicznych w Rzeszowie, rektor kościoła gimnazjalnego, 1954–1957 w zastępstwie ks. Jana Stączka administrator parafii farnej, od 1958 ponownie rektor kościoła gimnazjalnego i katecheta w I LO (po usunięciu religii ze szkół zajęcia w pomieszczeniach kościelnych). 1966 organizator Duszpasterstwa Akademickiego w Rzeszowie. Karany administracyjnie, m.in. za organizowanie zbiórek pieniężnych na rzecz KUL i procesji bez zezwolenia, organizator zamkniętych rekolekcji dla młodzieży. 1970–1998 proboszcz parafii św. Krzyża przy kościele gimnazjalnym. 1973–1974 wybudował bez zgody władz przykościelną kaplicę bł. Maksymiliana Kolbego. VI 1979 na potrzeby kultu zajął nielegalnie kaplice św. Filipa Nereusza i św. Jana Nepomucena, należące do Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, X 1979 skazany przez Sąd Rejonowy w Rzeszowie na 1 rok pozbawienia wolności w zawieszeniu. Na pocz. l. 80. organizator apteki z lekami z darów. W czasie stanu wojennego przechowywał sztandar KZ „S” „Elektromontaż-Rzeszów”. 1983–1998 dziekan dekanatu Rzeszów I. 1986–1998 wspierał działalność Duszpasterstwa Nauczycieli. Kapelan Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oraz Cechu Rzemieślników. Od 1998 na emeryturze.
Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2010).
1955–1956 rozpracowywany przez Wydz. VI WUds.BP w Rzeszowie w ramach sprawy ewidencyjno-obserwacyjnej; 1958–1964 przez Referat ds. Bezpieczeństwa KM MO w Rzeszowie; 1963–1984 kontrolowany w ramach TEOK przez KM MO w Rzeszowie/Wydz. IV KW MO/WUSW tamże.
Małgorzata Gliwa