Bardon Bogusław
Bogusław Bardon , ur. 14 V 1948 w Wałdzie-Wierzbicy Górnej k. Kluczborka. Ukończył Technikum Przemysłu Budowlanego Materiałów Wiążących w Opolu (1968).
1968–1970 pracownik Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opolu, 1970–2000 palacz, st. referent, kierownik gospodarczy, dyr. techn. (od 1990) w Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego tamże.
26 VIII 1980 zatrzymany przez MO we Wrocławiu za manifestowanie poparcia dla akcji strajkowej. IX 1980 członek-założyciel Komitetu Organizacyjnego Niezależnych Związków Zawodowych w zakładzie. Od IX 1980 w „S”, przew. Komitetu Założycielskiego, przew. KZ. 17 IX–XII 1980 współzałożyciel, nast. członek KKP. 19 IX–23 XII 1980 współzałożyciel, przew. MKZ w Opolu. Od 11 XI 1980 (formalnie) członek KPN, 1981 założyciel i wiceprzew. Oddziału KPN w Opolu. 10 XII 1980 sygnatariusz-członek KOWzP przy KKP, od XII 1980 współzałożyciel, przew. Komitetu Organizacyjnego Praworządności Społecznej w Opolu (lokalny odpowiednik KOWzP). 1981 redaktor dwóch nr. niezależnego biuletynu „Praworządność”. Od VII 1981 członek Opolskiego KOWzP. 1981 współorganizator m.in. marszu w obronie więźniów politycznych (25 V), opolskiej wystawy „Gniew Robotniczy”, obchodów rocznicy katyńskiej (IV), manifestacji 3 V i 11 XI.
13 XII 1981 internowany, osadzony w Ośr. Odosobnienia w Opolu i Nysie (w tym pobyt w szpitalu w ZK we Wrocławiu), 7 VIII 1982 zwolniony. 27 IX 1988 organizator spotkania grupy działaczy (m.in. Jakub Forystek, Jan Głowiński, Henryk Nowaczek, Zbigniew Ogrodnik, Józef Skrzyniarz, Krzysztof Wójcik) z terenu woj. opolskiego popierających ideę rozmów przy Okrągłym Stole i działania na rzecz reaktywowania „S”.
3
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1989 organizator z J. Forystkiem spotkania założycielskiego KO Śląska Opolskiego (obecnych ok. 25 działaczy „S” z l. 1980–1981 z Brzegu, Opola, Prudnika, Głubczyc, Kluczborka i Nysy). Komitet, nieuznawany przez miejscową „S”, nie podjął dalszej działalności.
1999–2009 współzałożyciel, prezes Stowarzyszenia Pamięci Narodowej i Osób Represjonowanych w PRL w Opolu. 2000–2001 doradca wojewody opolskiego Adama Pęzioła. 2001–2003 bez zatrudnienia; 2003–2005 członek Rady Nadzorczej Miejskiego Zakładu Komunikacji w Opolu, nast. 2005–2008 pracownik tamże. Od 2004 w Stowarzyszeniu Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym przy ZR Dolny Śląsk. 2008–2013 na świadczeniu przedemerytalnym, od 2013 na emeryturze. Od 2018 przew. Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej do spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych przy wojewodzie opolskim.
Autor, redaktor, współredaktor książek i opracowań, m.in.: Ocenzurowane lata (1990), Nauczyciel Opolan, Biskup Antoni Adamiuk (2000), Oto jest wolności śpiew: śpiewnik internowanych (2003), W obronie Jerzego i Ryszarda Kowalczyków z Opola (2011).
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego (1990), Krzyżem Wolności i Solidarności (2016).
Od 1981 rozpracowywany przez Wydz. III/V KW MO/WUSW w Opolu w ramach SOS krypt. Prawy; przez Wydz. III/Wydz. V KW MO/WUSW w Opolu w ramach SOR krypt. Krety; 20 XI 1986–12 XII 1989 przez Wydz. III/Wydz. II WUSW w Opolu w ramach KE krypt. Zgodny.
Zbigniew Bereszyński|Łukasz Sołtysik