Gleichgewicht Aleksander
Aleksander Gleichgewicht, ur. 2 VIII 1953 w Pierwomajsku (obecnie Ukraina). Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, kierunek fizyka (1977).
W X 1956 repatriowany do Polski. 1976–1977 nauczyciel w V LO we Wrocławiu, 1977–1981 asystent w Instytucie Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu.
1976–1980 współpracownik KOR/KSS KOR, kolporter niezależnych pism, m.in. „Biuletyn Informacyjny” KOR/KSS KOR, „Robotnik”. 13–14 XII 1977 współzałożyciel, do 1980 działacz SKS we Wrocławiu, w 1978 współzałożyciel niezależnego pisma „Podaj Dalej”; 1979–1980 rzecznik Klubu Samoobrony Społecznej we Wrocławiu. 1977–1980 wielokrotnie zatrzymywany, przesłuchiwany.
26 VIII 1980 aresztowany, osadzony w AŚ we Wrocławiu, 1 IX zwolniony. Od IX 1980 w „S”; członek Komisji Rewizyjnej w zakładzie. X 1980 – II 1981 dziennikarz niezależnego pisma „Solidarność Dolnośląska”, od II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 pracownik MKZ we Wrocławiu/ZR Dolny Śląsk, redaktor nacz. Radia „S” Wrocław. IX 1981 – VI 1984 współzałożyciel, działacz Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. W XI 1981 sygnatariusz deklaracji założycielskiej Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość, XI/XII 1981 współzałożyciel KRS WSN we Wrocławiu.
13–16 XII 1981 w ukryciu. 16 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia we Wrocławiu, Grodkowie, Strzelcach Opolskich, Nowym Łupkowie, Załężu k. Rzeszowa i Kielcach-Piaskach, 3 XII 1982 zwolniony. W I 1983 zwolniony z pracy, do 1984 bez zatrudnienia. 1983–1984 współpracownik RKS Dolny Śląsk oraz SW. W 1983 redaktor podziemnego pisma „Solidarność Dolnośląska”; 1 poł. 1983 – VI 1984 współpracownik Komitetu Helsińskiego w Polsce (uczestnik akcji zbierania informacji dot. łamania praw człowieka w PRL).
VI 1984 – 1991 na emigracji w Norwegii. 1984–1986 bez zatrudnienia, 1986 pracownik Państwowego Nadzoru Środowiska w Oslo, od 1984 współpracownik, 1985–1990 wiceprzew. Solidaritet Norge-Polen i przedstawicielstwa SW w Oslo; organizator pomocy dla podziemia i represjonowanych w kraju; 1986–1990 sekretarz ds. informacji Norweskiego Komitetu Helsińskiego w Oslo.
1991–1992 ekspert Departamentu Instytucji Europejskich MSZ, 1992–1993 konsultant, nast. p.o. dyr. programu Forum Europy Środkowo-Wschodniej Fundacji im. Stefana Batorego w Warszawie. 1994–2000 w Norwegii. 1994–1997 tłumacz i publicysta (m.in. „Życie Warszawy”, „Tygodnik Powszechny”, „Wieczór Wrocławia”), konsultant projektów zw. z Europą Środkowo-Wschodnią, 1997–2000 koordynator projektu w Orkla-Media AS w Oslo. 2001–2003 doradca prezesa i zarządu w Dolnośląskim Wydawnictwie Prasowym we Wrocławiu. 2004–2005 koordynator projektów w Biurze Prezydenta Wrocławia i Zespole Wspierania Inwestorów Zagranicznych Urzędu Miejskiego tamże. 2005–2006 dyr. public relations w firmie Linea tamże. 2007–2008 doradca wojewody dolnośląskiego, 2009–2011 koordynator projektu w Wydz. Kultury UM Wrocławia; od 2011 własna działalność gospodarcza. 2012–2019 przew. Oddziału Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP we Wrocławiu/Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wroclawiu. 2012–2016 w Radzie Programowej Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).
1978–1980 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO we Wrocławiu w ramach SOR krypt. Orędownicy.