Encyklopedia Solidarności

Józef Zbigniew Harasim, ur. 8 I 1948 w Zamościu, zm. 25 VI 2018 w USA. 1962-1964 uczeń ZSZ przy Wojskowych Zakładach Motoryzacyjnych w Zamościu (nauka przerwana).

1966-1969 pracownik Bielskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego w Bielsku-Białej, 1972-1983 Zakładów Metalowych Zamet w Zamościu (od l. 70. Fabryka Aparatury Mleczarskiej Spomasz).

We IX 1980 organizator strajku w FAM Spomasz; od X 1980 w „S”, przewodniczący Komitetu Założycielskiego, następnie KZ; X 1980 – I 1981 wiceprzewodniczący, I-VII 1981 przewodniczący MKZ Zamość; I-V 1981 członek MKZ Regionu Środkowo-Wschodniego; w IV i V 1981 delegat na I WZD Regionu Środkowo-Wschodniego, członek ZR, od jesieni 1981 członek komisji ds. więziennictwa przy ZR. Od III 1981 jako właściciel niewielkiego gospodarstwa pod Zamościem współorganizator struktur „S” RI, organizator i wiceprzewodniczący Koła „S” RI w Płoskiem k. Zamościa; reprezentant (z Michałem Zającem) struktur woj. zamojskiego w czasie strajku ustrzycko-rzeszowskiego; przewodniczący gminnego Komitetu Założycielskiego „S” RI w Zamościu, obserwator gminnych zebrań wyborczych; 27 XI – 13 XII 1981 współorganizator akcji okupowania siedziby Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Zamościu (początkowo jako przewodniczący woj. KS „S” RI).

13 XII 1981 zatrzymany przez ZOMO podczas odblokowywania siedziby WK ZSL, internowany w Ośr. Odosobnienia w Krasnymstawie, od 9 I 1982 we Włodawie, od 23 IV 1982 w Kwidzynie, zwolniony 22 X 1982. Od XII 1982 ponownie działacz podziemia w woj. zamojskim, organizator zbiórki żywności w gm. Zamość i Skierbieszów dla rodzin osób represjonowanych w Świdniku oraz na potrzeby akcji Wakacje z Bogiem. Na początku 1983 autor Petycji do władz PRL o zaprzestanie więzienia i represjonowania działaczy politycznych i związkowych. W 1983 skazany przez kolegium ds. wykroczeń na karę grzywny za udział 10 VII 1983 w nielegalnym zgromadzeniu na placu katedralnym w Lublinie.

Od XII 1983 na emigracji w USA; zatrudniony jako operator sprzętu przy budowie dróg; współorganizator pomocy dla podziemnych struktur „S” RI w woj. zamojskim.

26 VI 1985 – 25 IX 1989 rozpracowywany przez Wydz. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. WUSW w Zamościu w ramach KE krypt. Kędzierzawy.

Marcin Dąbrowski