Kelus Jan Krzysztof
Jan Krzysztof Kelus, ur. 21
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1942 w Warszawie. 1960-1964 student prawa, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, kierunek socjologia (1966); w 1980 doktorat.
1968 doktorant w Instytucie Filozofii PAN. Zimą 1968/1969 kilkakrotnie przeszedł nielegalnie przez granicę polsko-czechosłowacką (z Maciejem Włodkiem): z Polski przemycał maszynopisy przeznaczone dla Instytutu Literackiego w Paryżu, do Polski zabierał wydawnictwa emigracyjne, ok. 200 egz.; VIII 1969 aresztowany (w tzw. sprawie taterników), osadzony w AŚ Warszawa-Mokotów, przesłuchiwany ok. 100 razy po 8 godz. dziennie, III 1970 zwolniony na mocy amnestii; zwolniony z pracy. 1970–1980 asystent w Instytucie Wenerologii Akademii Medycznej w Warszawie, zwolniony. Od 1976 współorganizator pomocy dla robotników Ursusa i Radomia represjonowanych po wydarzeniach Czerwca, współpracownik KOR, od 1977 Biura Interwencyjnego KOR, nast. KSS „KOR”. Od 1980 na rencie; na Mazurach prowadzi z żoną Urszulą Sikorską pasiekę.
Od 13 XII 1981 w ukryciu, 1982 autor muzyki i wykonawca piosenki Ostatnia szychta na KWK
Piast
do słów Jana Michała Zazuli (ps. Jakub Broniec) emitowanej przez podziemne Radio „Solidarność” 12 IV w Warszawie; współtwórca (z Czesławem Bieleckim) wydawnictwa CDN. VII 1982 zatrzymany, internowany, przetrzymywany w Ośr. Odosobnienia Warszawa-Białołęka, XI 1982 zwolniony. Współautor (z Czesławem Bieleckim i żoną) bestselleru podziemia Mały konspirator (CDN, 1983); XII 1982 współtwórca Oficyny Fonograficznej CDN; autor, kompozytor i wykonawca piosenek wydawanych na kasetach audio.
Po 1989 wycofał się z życia publicznego. 2003 obserwator z ramienia OBWE podczas wyborów w Azerbejdżanie.
Poeta, pieśniarz, autor kilkudziesięciu pokoleniowych tekstów poetyckich o rzeczywistości PRL, m.in.: Piosenka pasożyta społecznego, Ballada o szosie E 7, Bajka o pszczołach, Piosenka o drugiej Polsce, Elegia grudniowa, Papierosy Biełomor–Kanał, Sentymentalna Panna S, Piosenka na pożegnanie, tłumacz literatury z jęz. angielskiego. Bohater filmu dokumentalnego Był raz dobry świat w reżyserii Jerzego Zalewskiego i Mariusza Kalinowskiego (1997), udzielił wywiadu rzeki Wojciechowi Staszewskiemu Był raz dobry świat (1999), bohater książki Krzysztofa Gajdy Poza państwowym monopolem – Jan Krzysztof Kelus (1998)
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006) i Orderem Orła Białego (2017).
V 1969 – 5 X 1970 rozpracowywany przez Wydz. IV Dep. III MSW w ramach SOR krypt. Turysta nast. w ramach Kwestionariusza Ewidencyjnego Traper, od III 1972 przez Wydz. II Dep. III MSW. XI 1972 – IX 1974 przez Wydz. II Dep. III MSW w ramach SOR krypt. Trutnie. I 1978 przez Wydz. III KSMO w ramach SOR krypt. Statystyk, X 1979 – IX 1981 przez Wydz. III-1 KSMO. IV 1982 – 10 I 1983 przez Wydz. III-1 KSMO w ramach SOS krypt. Eter, I 1983 – III 1984 przez Wydz. III-2 KS MO/SUSW.
Mirosława Łątkowska|Adam Borowski