Lipko Wiesław Andrzej
Wiesław Andrzej Lipko, ur. 6 XII 1927 w Przemyślu, zm. 26 V 2005 w Komarowie k. Zamościa. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydz. Lekarski, przekształcony w 1950 w Akademię Medyczną w Lublinie (1952).
W czasie II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej uczeń tajnych kompletów. Od jesieni 1943 zaprzysiężony w AK, początkowo jako łącznik, następnie żołnierz plutonu Kedywu Obwodu AK Hrubieszów. W VII 1944 rozbrojony przez armię sowiecką. 1952-1955 lekarz I Kliniki Chirurgicznej w Lublinie, następnie szpitala w Tomaszowie Lubelskim; 1955-1985 lekarz i kierownik Ośrodka Zdrowia w Komarowie (który zorganizował i rozbudował).
Od X 1980 w „S”.
W VIII 1985 inicjator podziemnego pisma „Informator NSZZ «Solidarność» Ziemi Zamojskiej – Roztocza” (od VIII 1986 „Informator NSZZ oraz NSZZ RI «Solidarność» Ziemi Zamojskiej – Roztocza”), które redagował i wydawał we współpracy z „S” oraz „S” RI na Zamojszczyźnie; pierwsze 4 nr. wydrukował w swoim mieszkaniu w Komarowie-Osadzie k. Zamościa. 15 X 1985 aresztowany, przetrzymywany w AŚ WUSW w Zamościu, 17 X – 14 XI 1985 w Szpitalu AŚ Warszawa-Mokotów, następnie w ZK w Zamościu; 22 I 1986 zwolniony za kaucją ze względu na stan zdrowia, 30 V 1986 skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Zamościu na 1 rok i 8 mies. więzienia; 3 XII 1986 Sąd Wojewódzki w Zamościu w rewizji uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie z powodu przedawnienia karalności przypisanego wykroczenia; zwolniony z pracy; II 1986 – III 1989, ponownie redaktor i wydawca swojego pisma (wydał 68 nr.). Od 1986 współinicjator niezależnych obchodów rocznic bitwy z bolszewikami pod Komarowem w 1920. 5 X 1986 – 1989 członek jawnej Tymczasowej Rady „S” Regionu Środkowo-Wschodniego; od II 1989 Międzyzakładowego Tymczasowego Komitetu Organizacyjnego „S” w Zamościu.
W 1989 członek TZR, odpowiedzialny za reaktywację Oddziału „S” w Zamościu, oraz Wojewódzkiego KO „S”. 1989-1991 senator RP z listy KO „S”, członek senackiej Komisji Rolnictwa oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. W I 1989 przywrócony do pracy w Ośrodku Zdrowia w Komarowie. Od 1997 na emeryturze.
Honorowy Obywatel Komarowa-Osady (2005). Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).
1985-1989 rozpracowywany przez WUSW w Zamościu/RUSW w Tomaszowie Lubelskim w ramach SOR krypt. Kret.