Marczuk Stanisław
Stanisław Marczuk, ur. 20 XI 1935 w Doktorcach k. Suraża. Absolwent Politechniki Białostockiej, Wydz. Technologii Budowy Maszyn (1978).
1955-1981 pracownik Fabryki Przyrządów i Uchwytów Ponar-Bial w Białymstoku.
VIII-IX 1980 współorganizator i uczestnik strajków w FPiU, w IX 1980 członek Komitetu Robotniczego FPiU, od IX 1980 w „S”, sekretarz Komitetu Założycielskiego, następnie przewodniczący KZ. Od X 1980 członek Prezydium MKZ „S” w Białymstoku; członek KKP. W V 1981 współorganizator wystawy i sprzedaży książek niezależnych wydawnictw (m.in. NOWej) w FPiU. W VI 1981 delegat na I WZD Regionu Białystok, przewodniczący ZR; IX/X 1981 delegat na I KZD; członek KK.
Po 13 XII 1981 w ukryciu. 15 XII 1981 przystąpił do powołanego dzień wcześniej regionalnego MKS, przewodniczący. Od III 1982 przewodniczący tajnej Tymczasowej Komisji Regionalnej „S” Region Białystok (w kontakcie ze strukturami podziemnymi w Gdańsku i Warszawie); organizator manifestacji, sygnatariusz odezw i ulotek TKR. W II 1983 ujawnił się; do 1989 bez zatrudnienia. Kontynuował działalność w TKR; m.in. kolporter wydawnictw podziemnych; 1984-1989 współorganizator Mszy za Ojczyznę w Suchowoli i Białymstoku; 1986-1989 współorganizator i mówca podczas uroczystości oraz manifestacji rocznicowych i patriotycznych; sygnował ulotki wzywające do bojkotu wyborów do rad narodowych i Sejmu PRL. Objęty stałą inwigilacją, obserwacją i kontrolą korespondencji; wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, poddawany rewizjom. 1987-1988 dwukrotnie skazany przez kolegium ds. wykroczeń na karę grzywny. W VIII 1988 autor apelu wzywającego do rozpoczęcia strajku w białostockich zakładach pracy. Od 9 X 1988 przewodniczący jawnej RKW „S” Region Białystok, podjął starania o legalizację i rejestrację struktur związkowych w regionie.
Od IV 1989 przewodniczący TZR; współorganizator i członek KO „S” Ziemi Białostockiej. 1989-1991 delegat na kolejne WZD Regionu Białystok, przewodniczący ZR, delegat na kolejne KZD; zrezygnował z funkcji w efekcie konfliktu w ZR. Od 1992 na emeryturze. W 1992 współzałożyciel Stowarzyszenia Rodzin Katolickich w Białymstoku. 1994-1998 radny Miasta Białystok. 1997-2001 senator RP z listy AWS, członek Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (przez prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego, 1990), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).
28 VIII 1980 – 24 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 rozpracowywany przez Wydz. IIIA KW MO w Białymstoku w ramach SOS krypt. Produkcja; 12 XI 1980 – 15 VIII 1983 przez Wydz. IIIA/V KW MO/WUSW w Białymstoku w ramach SO krypt. Miasto; 18 VIII 1982 – 25 V 1983 przez Wydz. V KW MO w Białymstoku w ramach SOR krypt. Wódz; 7 VI 1983 – 14 III 1984 przez Wydz. V KW MO/WUSW w Białymstoku w ramach SOR krypt. Odrodzenie; 10 IV 1984 – 28 I 1988 przez Wydz. V WUSW w Białymstoku w ramach SOR krypt. Przywódca.