Nowak Czesław
Czesław Nowak, ur. 11 I 1938 w Smykowie, woj. świętokrzyskie. Matura eksternistyczna w Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego w Gdańsku (1964).
Od 1960 operator sprzętu, brygadzista w Zarządzie Portu Gdańsk, (od 1991 Morski Port Handlowy Gdańsk SA, od 1998 Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA). 1960-1980 członek ZZ Marynarzy i Portowców, 1972-1976 wiceprzewodniczący Rady Zakładowej ZZ MiP. W XII 1970 uczestnik strajku w PG. W 1975 odmówił podpisania listu załogi PG do Przewodniczącego Rady Państwa popierającego zmiany w Konstytucji PRL.
W VIII 1980 uczestnik strajku w PG; od IX 1980 w „S”, współorganizator Komitetu Założycielskiego, od XII 1980 członek KZ; w VIII 1980 współinicjator przywrócenia krzyża na mogile żołnierzy na Westerplatte; współzałożyciel i redaktor niezależnego pisma „Portowiec”.
13-19 XII 1981 współorganizator strajku w PG, aresztowany 8 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982, skazany wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni na 4,5 roku więzienia i 4 lata pozbawienia praw publicznych, osadzony w ZK w Potulicach, zwolniony 22 IV 1983 na mocy aktu łaski Rady Państwa; zwolniony z pracy. 1983-1988 palacz i mechanik w Spółdzielni Pracy Przyszłość. 1982-1989 działacz TKZ w PG, współorganizator statutowej działalności „S”, kontaktów z centralami związkowymi w Norwegii i Francji, kolportażu wydawnictw podziemnych, podziemnej edycji „Portowca”, od 1983 redaktor naczelny. Aresztowany 4 V 1988 za próbę zorganizowania strajku w PG, skazany przez kolegium ds. wykroczeń na 6 tyg. aresztu, osadzony w ZK w Braniewie, w wyniku rewizji przed Sądem Rejonowym w Gdańsku wyrok skrócono do 3 tyg. W VII 1988 przewodniczący jawnej KZ Portu Gdańskiego. W VIII 1988 podczas strajku w porcie przewodniczący KZ i wydawca pisma „Portowiec”.
W IV 1989 przywrócony do pracy w PG, 1989-1991 poseł RP z listy KO „S”, w komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej oraz Polityki Społecznej. 1990-1995 współzałożyciel i członek PC, członek Rady Politycznej. 1991-1993 poseł z listy PC, w Komisji Stosunków Gospodarczych z Zagranicą i Gospodarki Morskiej; jako poseł zaangażowany na rzecz utworzenia firmy Petrobaltic, w XI 1990 inicjator budowy drugiego stanowiska przeładunku ropy w Porcie Północnym. W 1993 inicjator utworzenia w PG Wolnego Obszaru Celnego. 1995-2008 dyrektor WOC w Porcie Gdańsk. 1998-2006 radny Miasta Gdańsk. Od 1993 współzałożyciel, następnie prezes Stowarzyszenia Godność w Gdańsku. Od 1997 inicjator nadania honorowego obywatelstwa Miasta Gdańska płk. Ryszardowi Kuklińskiemu, w kolejnych latach: Ronaldowi Reaganowi, Margaret Thatcher, Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu, Zbigniewowi Brzezińskiemu, ks. Stanisławowi Bogdanowiczowi. W 2004 inicjator nadania Parkowi Nadmorskiemu imienia Ronalda Reagana oraz budowy pomnika marsz. Józefa Piłsudskiego. W 2001 inicjator budowy pomnika Zbigniewa Herberta w Sopocie; inicjator nadania nazw ulic imieniem gen. Augusta Fieldorfa „Nila”, Anastazego Wiki-Czarnowskiego i Jaworzniaków w Gdańsku; odsłonięcia tablicy upamiętniającej masakrę robotników Wybrzeża XII 1970 na budynku byłego KW PZPR w Gdańsku; w 2004 odsłonięcia tablic w Bazylice Mariackiej poświęconym tym, którzy modlili się o wolną Polskę w kaplicy MB Ostrobramskiej i płk Ryszardowi Kuklińskiemu. W 2010 inicjator przywrócenia krzyża na historyczne miejsce z 1946 na Westerplatte. W 2012 inicjator budowy pomnika Ronalda Reagana i Jana Pawła II w Parku Nadmorskim; w 2015 odsłonięcia tablicy upamiętniającej spotkanie św. Jana Pawła II z młodzieżą na Westerplatte w VI 1987; w 2015 inicjator budowy pomnika Anny Walentynowicz we Wrzeszczu.
Odznaczony Złotym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju (2007), Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2007), Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2001), odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), Krzyżem Wolności i Solidarności (2015), Honorową Odznaką Działacza Opozycji Antykomunistycznej lub Osoby Represjonowanej (2016), Nagrodą Honorową Świadek Historii nadanej przez Prezesa IPN (2016).
26 II – 29 IX 1982 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Gdańsku w ramach SOS krypt. Bernard; 8 IX 1983 – 21 XI 1989 przez Wydz. V WUSW w Gdańsku w ramach SOR krypt. Cienie.