Pyrtak Tadeusz
Tadeusz Pyrtak, ur. 16
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1945 w Chełmie. Ukończył ZSZ tamże (1962).
1962–1963 tokarz w KWK Jastrzębie-Moszczenica w Jastrzębiu-Zdroju, 1963–1968 w Kombinacie Cementowym Chełm, 1968–1973 w Wojewódzkim Zakładzie Doskonalenia Zawodowego w Lublinie Oddział w Chełmie, 1973–1974 w Powiatowym Zarządzie Dróg Lokalnych tamże, 1974–1975 w Spółdzielni Kółek Rolniczych w Kamieniu, 1975–1977 w Przedsiębiorstwie Transportowo-Sprzętowym Budownictwa Transbud - Lublin w Chełmie. 1977–1985 brygadzista tokarz-frezer w Chełmskich Zakładach Obuwia im. PKWN.
Od IX 1980 w „S”; członek Komitetu Założycielskiego, nast. KZ, przew. Komisji Wydziałowej; III 1981 delegat na I WZD Regionu Chełm, członek ZR, od XI 1981 w prezydium ZR. II – III 1981 redaktor (z Urszulą i Mirosławem Rylami, Wiesławem Grabowskim i Elżbietą Wołoszyn) niezależnego pisma „Biuletyn Informacyjny Komisji Zakładowej NSZZ «Solidarność» w Chełmskich Zakładach Obuwia im. PKWN”. W VIII 1981 zatrzymany za udział w akcji plakatowej w Chełmie (z Januszem Andrjanowem i Mirosławem Misiecem); Prokuratura Rejonowa w Chełmie wszczęła postępowanie, zarzucając im (oraz zatrzymanym w VII 1981 Cezaremu Lipertowi, Zbigniewowi Hermanowi i Barbarze Korol) rozpowszechnianie plakatów o treści poniżającej i wyszydzającej rząd i ustrój PRL; w I 1983 Wojskowy Sąd Garnizonowy w Lublinie umorzył postępowanie.
14 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Chełmie, Włodawie, Załężu k. Rzeszowa, Kielcach-Piaskach i Nowym Łupkowie, 15 X 1982 zwolniony. Po wyjściu współpracownik Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ «S» Region Chełm. Kolporter podziemnych wydawnictw, m.in. pism „Informator RKK”, „Informator »Solidarność«. Region Środkowo-Wschodni”, „Tygodnik Mazowsze”; uczestnik akcji ulotkowych. 18 V 1984 aresztowany pod zarzutem kontynuowania podziemnej działalności, 24 VII 1984 Sąd Rejonowy w Chełmie umorzył postępowanie na mocy amnestii. 1985–1986 tokarz-frezer w Spółdzielni Usług Rolniczych w Siedliszczu, 1986 –1990 tokarz-frezer w Spółdzielni Produkcji Rolno-Przemysłowej Odra w Kolonii Nowosiółki k. Chełma. 3–5 V 1987 zatrzymany w zw. z udziałem w uroczystościach religijnych w Lublinie, 5 V 1987 ukarany grzywną (z Romanem Zychem oraz Wiesławą i Marianem Jonakami) przez kolegium ds. wykroczeń za zakłócanie porządku publicznego 3 V. W I 1989 współzałożyciel jawnego Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego „S” Region Chełmski w Chełmie.
V–VI 1989 drukarz i kolporter ulotek oraz plakatów KO organizator spotkań w czasie kampanii wyborczej. 1990–1994 ponownie zatrudniony w ChZO (tokarz-frezer); 1990–1994 przew. KZ. W 1989 i 1992 delegat na WZD Regionu Chełm, 1989–1994 członek ZR. 1994–1996 bez zatrudnienia.
1984 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Chełmie w ramach SOS krypt. Hobbiści; 1984–1989 w ramach KE krypt. Głuptak.
Małgorzata Choma-Jusińska