Sadłowski Czesław
Czesław Sadłowski, ks., ur. 5 XII 1938 w Malinówce k. Suwałk. Absolwent Wyższego Seminarium Duchownego w Warszawie (1967), 4 VI 1967 święcenia kapłańskie.
Od IX 1967 wikariusz w parafii św. Rocha w Jasieńcu, dekanat grójecki; od 1974 proboszcz parafii św. Jana Chrzciciela w Zbroszy Dużej. Od 1969 jako wikariusz parafii w Jasieńcu odprawiał także msze św. w pobliskiej Zbroszy Dużej, wobec braku kaplicy – w prywatnych budynkach; tamże w 1969 budowniczy kaplicy zlikwidowanej przez władze, 4 VII 1969 zatrzymany, następnie w 1969 12-krotnie skazywany przez kolegium ds. wykroczeń na kary grzywny za organizowanie nielegalnych zgromadzeń (msze św. w prywatnych domach lub na otwartej przestrzeni) oraz wyświetlanie filmów i przeźroczy bez zezwolenia (po nabożeństwach); 21 I 1970 skazany wyrokiem Sądu Powiatowego w Grójcu na karę 3 mies. więzienia za „nielegalne wyświetlanie filmów”, w VIII 1970 SN zamienił wyrok na karę w zawieszeniu. Następnie celebrans mszy św. odprawianych w ustawionej na prywatnej posesji kaplicy-namiocie, zlikwidowanej przez władze 22 III 1972 (w czasie likwidacji doszło do profanacji Najświętszego Sakramentu); w 1972, na skutek ostrych protestów parafian i stanowczej reakcji Kościoła, władze wydały pozwolenie na budowę świątyni (poświęcona jako św. Jana Chrzciciela 17 VIII 1974). Od 1974 kanonik w nowo wybudowanym kościele w Zbroszy Dużej. Od połowy l. 70. współpracownik opozycji: w 1976 po protestach robotniczych w Radomiu i Ursusie publicznie piętnował metody represji stosowane wobec uczestników wydarzeń Czerwca 1976; w 1977 inicjator petycji do Sejmu PRL (podpisanej przez ponad 1 tys. osób z okolic Zbroszy Dużej) w obronie aresztowanych członków KOR i przetrzymywanych w więzieniach robotników Radomia; 9 IX 1978 współorganizator w Zbroszy Dużej Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej (po wprowadzeniu niekorzystnej dla rolników ustawy emerytalnej), który wydawał i kolportował niezależne pisma: „Niezależny Ruch Chłopski”, „Biuletyn Informacyjny Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej”; inicjator i gospodarz w Zbroszy Dużej Uniwersytetu Ludowego, który rozpoczął działalność 3 II 1979 (wykłady m.in. nt. historii ruchu ludowego, prawa i ekonomii, wygłaszane przez działaczy opozycji, m.in. Jacka Kuronia, Marzenę Kęcik, Wiesława Kęcika, Zbigniewa Romaszewskiego), organizator biblioteki niezależnych wydawnictw, drukarz (na powielaczu) literatury religijnej dla Kościoła rzymsko-katolickiego w Czechosłowacji i ZSRS.
1978-1985 obserwowany przez funkcjonariuszy SB, rozpracowywany operacyjnie: zastraszany, przesłuchiwany, otoczony rozbudowaną siecią tajnych współpracowników; w
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1980 zarekwirowano ukryty na plebanii powielacz; 7 I 1982 podjęto próbę podpalenia plebanii.
W XI 1989 organizator Radia Parafialnego Zbrosza Duża, założyciel biblioteki z bogatym księgozbiorem; organizator klubu piłkarskiego i siłowni. Od II 2008 Kapelan Jego Świątobliwości Benedykta XVI. Od VII 2009 na emeryturze.
Laureat Nagrody Fundacji Polcul (1990), odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).
Bogusław Bek