Encyklopedia Solidarności Sadawa Franciszek - Biogramy -

Sadawa Franciszek, ur. 11 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1948 w Łodzi. Ukończył Technikum Mechaniczne nr 3 dla Pracujących tamże (1971).

1963–1966 pomocnik w gospodarstwie rolnym rodziców w Konstantynowie Łódzkim; 1966–1976 frezer, szlifierz w Fabryce Osprzętu Samochodowego Polmo tamże; 1976–1982 kierowca w III Zajezdni Autobusowej MPK tamże; 1982 ustawiacz maszyn w ZPB Poltex tamże; 1982 palacz c.o. w Dzielnicowym Zespole Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych tamże; 1982–1984 ślusarz, nastawiacz maszyn w Zakładach Wyrobów Obiciowych Vera tamże; 1984–1985 ślusarz, nastawiacz maszyn w Łódzkiej Spółdzielni Mleczarskiej; 1985–1991 konserwator w Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej Polesie tamże.

25 VI 1976 uczestnik strajku na Wydz. Remontowo-Mechanicznym w Fabryce Osprzętu Samochodowego Polmo w Łodzi. Po strajku zmuszony do zwolnienia się z pracy.

Od 1980 w „S” w MPK w Łodzi. Od 1981 członek KOWzP tamże. 1 VII 1981–1989 w KPN.

Po wprowadzeniu stanu wojennego działacz podziemnych struktur KPN i „S”. Uczestnik manifestacji przed siedzibą ZR ZŁ „S”. 1982–1989 kolporter czasopism podziemnych, m.in. łódzkich: „Drogi”, „Gotowości S”, „Opoki”, „Przedwiośnia”, „Prześwitu”, „Zawsze Solidarni”, które odbierał m.in. od Aleksandry Więckiewicz, 1985–1989 od Marka Michalika (publikacje Wydawnictwa Polskiego), od Andrzeja Herburta oraz spoza Łodzi, m.in.: „Gazeta Polska”, „PWA”, „Tygodnik Mazowsze”, „Wola”, „Z Dnia na Dzień”, wrocławska „Solidarność Walcząca”, które przewoził z Warszawy, Wrocławia, Poznania, Gdańska, Płocka i Pruszcza Gdańskiego. Kolportował także książki (wydawnictw Krąg, NOW-a, Oficyna Liberałów, Antyk), ulotki, znaczki poczty podziemnej, widokówki, plakietki itp. Stworzył jedną z największych w Łodzi sieci kolportażu, liczącą ponad 40 odbiorców, którymi byli m.in.: Stanisław Popka dla Łódzkich Zakładów Kinotechnicznych Prexer, Janusz Ficner dla Elektrociepłowni im. Lenina, H. Lesiak dla Politechniki Łódzkiej, Anna Bakalarska dla Łódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej, dr Maciej Prochowski i dr Krzysztof Tronczyński dla Służby Zdrowia, G. Paluszewska dla Oświaty, S. Piotrowski dla Wytwórni Filmów Fabularnych, Anna Dobrzyńska dla Kolumny Transportu Sanitarnego w Łodzi, a także wielu odbiorców indywidualnych; dostarczał także łódzkie czasopisma podziemne poza Łódź, m.in. do Warszawy, Pruszcza Gdańskiego, Piotrkowa Trybunalskiego i Juszczyna.

Uczestnik manifestacji, m.in. 13 XII 1983 przed kościołem Podwyższenia św. Krzyża w Łodzi, pobity i przewieziony do szpitala, nast. oskarżony, 1984 sprawę umorzono na mocy amnestii. 1985 uczestnik manifestacji w Warszawie, niósł transparent Grup Kolportażowych KPN z Łodzi. Współautor (z plastyczką Haliną Wiłkosz) transparentów na manifestacje.

Organizator wyjazdów na msze za Ojczyznę własnym, przystosowanym do tego celu żukiem – do Łęg Kościelnych (1982–1985), do Sulejowa (1982–1990) i do Głogowca k. Kutna (1983–1988), a także pociągiem do Warszawy na Żoliborz (1982–1984) oraz Juszczyna k. Makowa Podhalańskiego (1982–1986). 1984 zatrzymany za przewożenie na mszę św. w Sulejowie ponadnormatywnej liczby pasażerów, oskarżony przed sądem w Piotrkowie Trybunalskim, sprawę umorzono na mocy amnestii. 1983 pracował przy tworzeniu Drogi Krzyżowej Narodu Polskiego w sanktuarium Matki Bożej w Głogowcu. 1984–1989 dostarczał Markowi Michalikowi papier i farbę drukarską dla Wydawnictwa Polskiego.

Latem 1984 poznał Zbigniewa Rybarkiewicza, szefa KAB Obszary III KPN, z Markiem Michalikiem, który w rezultacie został szefem Wydawnictwa Polskiego KPN. 22 IX 1985 zatrzymany po mszy św. w Sulejowie odprawianej z okazji 46. rocznicy agresji sowieckiej na Polskę. Drukarz publikacji podziemnych, m.in. 1986–1987 czasopisma „Gotowość »S«”, 1987–1988 czasopisma „Senior”, ulotek oraz znaczków poczty podziemnej KPN. 1983–1985 w jego mieszkaniu wielokrotnie przeprowadzano rewizje.

10 V 1989 – 20 XI 1991 przew. KZ „S” przy Robotniczej SM Polesie/Poleskiej Komisji Międzyzakładowej „S”. Od 1989 członek Stronnictwa Narodowego. Członek, współzałożyciel Poleskiego Porozumienia Obywatelskiego. Od 1992 członek Chrześcijańskiego Związku Zawodowego „Solidarność” im. księdza Jerzego Popiełuszki. 2002 członek Ligi Polskich Rodzin. Od 2008 członek założyciel Związku Weteranów Trzeciej Konspiracji 1956–1989.

1991–1993 bez pracy; 1993 konserwator w Liceum Muzycznym w Łodzi; 1993–1994 bezrobotny; 1994–1996 kierowca w Łódzkiej Spółdzielni Mleczarskiej; 1996–2001 w MPK tamże; 2001–2002 w Tramwajach Podmiejskich tamże; 2002–2010 bezrobotny; od 2010 na emeryturze.

Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2014).

26 VII 1985 – 22 X 1988 rozpracowywany przez Wydz. III WUSW w Łodzi w ramach SOR krypt. Chemik II; 22 X 1988 – 5 II 1990 Wydz. III WUSW/Wydz. OKPP tamże w ramach SOR krypt. Ekipa.

Henryk Marczak