Sarzyński Bronisław
Bronisław Sarzyński, ur. 10 XI 1931 w Szpikołosach k. Hrubieszowa, zm. 5 IX 2003 w Gdyni. Absolwent Politechniki Gdańskiej, Wydz. Mechaniczny (1971), student Uniwersytetu Gdańskiego, Wydz. Matematyczno-Fizyczny i Wydz. Filozofii.
VI 1946 – IV 1947 łącznik i zwiadowca oddziału WiN pod dowództwem Alojzego Smaleja (ps. Witold). 1949–1950 (w czasie nauki w Gimnazjum Mechanicznym w Hrubieszowie) organizator i przywódca Podziemnej Organizacji Młodzieży Polskiej w Hrubieszowie. Od VIII 1950 ślusarz w Fabryce Okuć Metalowych w Szczecinie. We IX 1950 aresztowany przez UB, konwojowany do Hrubieszowa 3/4 IX 1950 wyskoczył z pędzącego pociągu; w ukryciu. 16 II 1951 aresztowany w obławie grupy operacyjnej UB-KBW w okolicy Białegostoku, więziony w ZK w Białymstoku, następnie w Lublinie. 27 VI 1951 skazany wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie na 12 lat więzienia, osadzony w ZK we Wronkach, następnie w Strzelcach Opolskich, w 1956 zwolniony na mocy amnestii. 1956–1960 prowadził warsztat mechaniczny w Szczecinie, następnie w Olsztynie, od 1960 w Gdyni. Od 1968 nauczyciel (po uzupełnieniu studiów pedagogicznych w WSP w Gdańsku nauczyciel mianowany) w III LO w Gdańsku-Nowym Porcie. Od VIII 1980 nauczyciel fizyki w IX LO w Gdańsku.
Od IX 1980 w „S”, założyciel „S” w IX LO. Od
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1981 przewodniczący Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania „S”, od IV 1981 wiceprzewodniczący Krajowej Rady Sekcji Oświaty i Wychowania „S”; uczestnik rozmów z przedstawicielami Ministerstwa Oświaty i Wychowania ws. Karty Nauczyciela; w 1981 współzałożyciel niezależnego pisma oświatowego „Wiatr od Morza”.
13–16 XII 1981 współorganizator strajku w Stoczni Gdańskiej, członek Krajowego KS. W II 1982 nawiązał współpracę z Eugeniuszem Szumiejką i Bogdanem Borusewiczem; współpracownik Ogólnopolskiego Komitetu Oporu, 1982–1988 RKK „S” w Gdańsku. W 1982 w swoim domu w Małym Kacku w Gdyni ukrywał B. Borusewicza i Alinę Pienkowską, następnie na potrzeby RKK zbudował drukarnię, w której do 1988 drukował (m.in. z synem Jarosławem Sarzyńskim i Bogdanem Borusewiczem) komunikaty, ulotki, książki, karty okolicznościowe. W 1987 wydawca i drukarz podziemnej edycji pisma „Wiatr od Morza”.
W XII 1988 wyjechał z rodziną do USA; zatrudniony w zakładach EDRO w Los Angeles na stanowisku konstruktora. W 2002 wrócił do Polski. 30 VIII 2000 mianowany przez prezydenta RP podporucznikiem Wojska Polskiego.
Arkadiusz Kazański