Encyklopedia Solidarności Sonek Jerzy - Biogramy -

Jerzy Sonek, ur. 23 III 1943 w Katowicach. Ukończył ZSZ przy Hucie Baildon tamże (1961).

1958–1999 m.in. automatyk w Hucie Baildon.

3 IX 1980 członek KS podczas strajku w zakładzie. Od IX 1980 w „S”; przew. Komitetu Założycielskiego na Wydz. Automatyki, nast. Komisji Wydziałowej, członek KZ; w VII/VIII i XII 1981 delegat na I i II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. WZD Regionu Śląsko-Dąbrowskiego.

13–14 XII 1981 członek KS, przew. Wydziałowego KS podczas strajku w zakładzie; 14 XII 1981 pobity podczas pacyfikacji zakładu przez ZOMO, zatrzymany, przesłuchiwany. 5 I 1982 ponownie zatrzymany, aresztowany, osadzony w AŚ w Katowicach, 6 I 1982 zwolniony z pracy, 29 III 1982 skazany przez Sąd Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu na sesji wyjazdowej w Katowicach na 10 mies. pozbawienia wolności, 16 IV osadzony w ZK w Raciborzu, Strzelcach Opolskich (uczestnik głodówki protestacyjnej przeciwko uwięzieniu), 28 VII 1982 pozostała część kary została warunkowo zawieszona przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Opolu, 5 VIII 1982 zwolniony; przywrócony do pracy. 1982–1989 współorganizator sieci kolportażu podziemnych pism, m.in. „Wolny Związkowiec”, „RIS”, „Tygodnik Mazowsze” oraz książek, ulotek i cegiełek sprzedawanych na pomoc represjonowanym (koordynator kolportażu na swoim wydz.). 1982–1985 wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, kilkukrotnie poddawany rewizjom w mieszkaniu.

W 1989 członek prezydium Komitetu Założycielskiego, nast. KZ; 1990–1998 wiceprzew. KZ, od 1998 członek Międzyzakładowej Komisji Związkowej „S” Huty Baildon; 1990–1998 delegat na WZD Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, członek Rady Sekcji Krajowej Hutnictwa i Rady Sekretariatu Metalowców przy KK; od 1998 wiceprzew. Regionalnego Sekretariatu Emerytów i Rencistów „S”. 1999–2000 na świadczeniu przedemerytalnym, od IV 2000 na emeryturze. W 2001 przew. Komitetu Protestacyjnego Głodujących po ogłoszeniu upadłości HB. Od 2004 członek Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego w Katowicach.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Krzyżem Wolności i Solidarności (2016), Medalem XXV-lecia Solidarności (2005), wyróżniony tytułem Zasłużony dla NSZZ Solidarność (2016).

Do 30 VI 1982 rozpracowywany przez Wydz. V-1 KW MO w Katowicach w ramach SOR krypt. Zapora; 1985 – 4 XI 1987 przez Wydz. V-2/Wydz. V-1 WUSW w ramach SOS krypt. Hutnik.

Halina Żwirska