Szkarłat Zbigniew
Zbigniew Szkarłat, ur. 25 V 1943 w Nowym Sączu, zm. 5 II 1986 tamże. Ukończył
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
LO w Nowym Sączu (1977).
Od 1974 pracownik Spółdzielni Inwalidów w Nowym Sączu.
Od IX 1980 w „S”; współorganizator KZ w zakładzie, 1981 przew. KZ; w VII 1981 delegat na I WZD Regionu Małopolska w Tarnowie.
Po 13 XII 1981 organizator pomocy internowanym i ich rodzinom. 1982–1983 w jego domu były drukowane (z Andrzejem Szkaradkiem, Alicją Szkaradek, Krzysztofem Dąbrowskim) 3 n-ry podziemnego pisma „Wiadomości Nowosądeckie”, materiały propagandowe oraz ulotki dot. pobicia i uprowadzenia działacza „S” Jerzego Wyskiela. 1983–1984 redaktor nacz. i wydawca podziemnego pisma „Wiadomości Nowosądeckie”. 13 III 1984 aresztowany, osadzony w AŚ w Krakowie, 27 VII 1984 zwolniony na mocy amnestii. Od 1984 na rencie. 1984 utrzymywał stałe kontakty z działaczami podziemnej „S” m.in. A. i A. Szkaradkami, K. Dąbrowskim. 1985 współorganizator mszy za Ojczyznę w Duszpasterstwie Ludzi Pracy w kościele NSPJ (oo. jezuici) w Nowym Sączu. 2 II 1986 znaleziony z pękniętą czaszką na ulicy w pobliżu hotelu Orbisu Beskid w Nowym Sączu, 5 II zmarł nie odzyskawszy przytomności.
Odznaczony medalem Zasłużony dla NSZZ Solidarność Regionu Małopolska (2000).
III 1983 – III 1984 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO/WUSW w Nowym Sączu w ramach SOR krypt. Ogniwo; 10 II-8 X 1986 Wydz V WUSW prowadził SOS krypt. Drukarz dot. okoliczności jego śmierci.
Ewa Zając, Monika Komaniecka-Łyp