Zarzycka Maria
Maria Zarzycka, ur. 20 IX 1940 w Kulikach k. Tarnopola (obecnie Ukraina). Ukończyła Pomaturalne Studium Chemiczne w Krakowie (1960) oraz Studium dla Pilotów Wycieczek Zagranicznych przy Wyższej Szkole Ekonomicznej tamże (1976).
1960–1970 laborantka chemik w Elektrowni Pomorzany w Szczecinie, 1971–1982 laborantka w Elektrociepłowni Szczecin.
W XII 1970 udostępniała własne mieszkanie na potrzeby KS, strajkujących stoczniowców; uczestniczka akcji ulotkowych.
W VIII 1980 uczestniczka strajku w zakładzie, delegatka do MKS z zebranym funduszem wsparcia dla strajkujących w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego.
Od IX 1980 w „S”; przew. Komitetu Założycielskiego, nast. KZ, nast. pracownik związku, VI – VII 1981 delegatka na I WZD Pomorza Zachodniego; autorka serwisów informacyjnych w zakładowym radiowęźle; od VI 1981 członek ZR.
13 XII 1981 uczestniczka, po spacyfikowaniu siedziby ZR, strajku w SSz. 11 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 oskarżona przez Prokuraturę Wojewódzką w Szczecinie o udział w strajku; zwolniona z pracy. 7 VIII 1982 aresztowana w mieszkaniu Marii Taczały podczas konspiracyjnego zebrania podziemnej „S” (z Ryszardem Kustrą), osadzona w Izbie Zatrzymań KW MO w Szczecinie i AŚ przy ZK w Kamieniu Pomorskim. 28 VIII 1982 internowana, przetrzymywana w Ośrodku Odosobnienia w Darłówku. 29 X 1982 aresztowana, osadzona w AŚ przy ZK w Kamieniu Pomorskim, 17 I 1983 zwolniona ze wzgl. na zły stan zdrowia, 15 VI 1983 uniewinniona. 1984–1988 samodzielny chemik w Katedrze Techniki Cieplnej na Politechnice Szczecińskiej. 1982–1988 kolporterka podziemnych wydawnictw, m.in. pism „Tygodnik Wojenny”, „BIS”, „Tygodnik Solidarność”, „Obraz” i ulotek; drukarz komunikatów, łączniczka w kontaktach Mariana Jurczyka ze Zbigniewem Romaszewskim, strukturami opozycyjnymi w Warszawie, Gorzowie Wielkopolskim, Głogowie i Gdańsku, organizatorka kontaktów z podziemną „S” RI. Od 22 X 1986 członek Tymczasowej Rady Regionalnej „S” Pomorza Zachodniego (z Marianem Jurczykiem, Stanisławem Wądołowskim, Aleksandrem Krystosiakiem i Stanisławem Kocjanem). Wielokrotnie zatrzymywana, przesłuchiwana, rewidowana.
1989–2003 na emigracji w USA; członek Centrum Polsko-Słowiańskiego, Stowarzyszenia Przyjaciół Jana Pawła II w Nowym Jorku. Od 2003 na emeryturze.
Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012).
17 VII 1981 – 30 VI 1983 rozpracowywana przez Wydz. IIIA/Wydz. V KW MO/WUSW w Szczecinie w ramach SOS/SOR krypt. Elektron; 22 II 1984 – 18 I 1985 przez Wydz. III-1 WUSW w ramach SOS/KE krypt. Barbara; 16 X 1986 – 1 XII 1987 przez Wydz. V w ramach SOS krypt. Sesja.