Żak Zygmunt
Zygmunt Żak, ur. 23 V 1955 w Głuchołazach. Ukończył Technikum Mechaniczne tamże (1976).
Od 1970 pracownik Fabryki Armatur Głuchołazy. 1970-1980 w ZMS.
Od X 1980 w „S”, XI 1980 – X 1981 członek Komisji Rewizyjnej; X 1981 – 12 I 1998 przewodniczący KZ FAG; delegat na I WZD Regionu Śląsk Opolski.
15 XII 1981 uczestnik oflagowania FAG (pracownicy do czasu powrotu internowanych nosili czarne kokardki, po 13 XII 1981 MKO w Głuchołazach ufundował sztandar „S”). Współorganizator mszy w intencji internowanych, następnie Mszy za Ojczyznę. Od I 1982 zaangażowany w podziemny ruch wydawniczy. Kolporter m.in. dolnośląskich gazet „Z dnia na dzień”, „Cdn”, ulotek, znaczków, emigracyjnych publikacji („Z dnia na dzień” powielał na matrycy białkowej). 9 V 1982 aresztowany, do 2 II 1983 przetrzymywany w komisariatach MO w Głuchołazach, Nysie, Opolu, AŚ w Opolu; skazany na 1 rok więzienia w zawieszeniu na 2 lata. 11 VIII 1982 zwolniony z pracy, do III 1983 bez środków do życia. 1983-1986 często przesłuchiwany i inwigilowany. 1984-1986 uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Głuchołazach. Od 1986 prowadził bibliotekę publikacji podziemnych. Uczestnik zbierania składek na działalność związkową, organizator pomocy dla rodzin internowanych działaczy (wśród współpracowników: Jerzy Panek, Henryk Osipa, Stanisław Tkacz, Wiesław Kulpa, Piotr Łojko, Roman Kajdan).
V 1989 –
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1990 członek TZR. W 1989 uczestnik akcji przedwyborczej; skarbnik w KO „S” Miasta i Gminy Głuchołazy. 1995-1998 delegat na kolejne WZD Regionu Śląsk Opolski, członek ZR.
22 V 1982 – 15 IV 1983 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Opolu w ramach SOR krypt. Drukarz; do 19 V 1986 przez p. V/III RUSW w Prudniku w ramach SOR krypt. Kasa; do 3 III 1989 w ramach KE krypt. Grab.
Antoni Maziarz